عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام

بررسی عوامل مؤثر بر ریسک تجاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

امروزه شرکت­ها بیش از پیش به دنبال دستیابی هرچه دقیق‌تر به سود پیش‌بینی شده هستند، چرا که صحت پیش‌بینی سود می­تواند در تصمیم­گیری­های سرمایه­گذاران برای نگهداری و یا واگذاری سهام مؤثر باشد. از طرفی هدف اصلی شرکت حداکثر نمودن ثروت سهامداران است و یکی از عوامل مؤثر بر این امر ساختار سرمایه شرکت است که مستلزم به کارگیری دقیق منابع مالی و پذیرش ریسک بالایی متناسب با بازده از طرف مدیریت است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر ریسک تجاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. بدین منظور داده­های مربوط به 102 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در خلال سال‌های 1389تا 1394 مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. این پژوهش از نوع همبستگی و تحلیلی-علّی بوده و مبتنی بر تحلیل داده‌های تابلویی (پانل دیتا) است. نتایج پژوهش حاکی ازآن است که بین رشد بازار سهام، نسبت سودآوری و نوسانات مالیات بر درآمد با ریسک تجاری شرکت‌ها، رابطة معنادار و مستقیمی وجود دارد. همچنین بین رشد شرکت و ساختار سرمایه با ریسک تجاری شرکت‌ها، رابطة معنادار و معکوسی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Influencing Commercial Risk of Accepted Companies in Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

• Mahmood Hematfar 1
• Mahdi Saghafi 2

Today, companies increasingly seeking to achieve the profit forecasts are more accurate, because the accuracy of earnings forecast could affect decisions on investing in maintenance or shares. This research aims at studying the factors influencing the commercial risk of accepted companies in Tehran Stock Exchange. The effect of stock market growth, company growth, profitability, the capital structure and income tax fluctuations during the years 2010 to 2015 on commercial risk of 120 companies accepted in Tehran Stock Exchange has been investigated. This research is correlational and analytical- causal based on tableau data analyzing (data panel). Software SPSS20, Eviews7 and Minitab16 were used for analyzing the research results. The results show that there is a meaningful direct relationship among the stock market growth, profitability ratio, income tax fluctuations and the companies' commercial risk. On the other hand, there is a meaningful converse relationship among the company growth, the capital structure and the companies' commercial risk.

بررسی رابطه سرمایه گذاران نهادی و نوسان پذیری بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

نوسان پذیری بازده سهام2 و عوامل مؤثر برآن از موضوعهای بحث برانگیز در تحقیقات امور مالی است. سرمایه گذاران نهادی3 به عنوان گروهی از سرمایه گذاران به واسطه دسترسی به منابع عظیم مالی، نقش مهمّی در توسعه اقتصادی بازار سرمایه ایفا می کنند. بر همین مبنا، مطالعه در خصوص نقش سرمایه گذاران نهادی در نوسان پذیری بازده سهام از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیق حاضر به دنبال یافتن شواهدی در خصوص ارتباط بین سرمایه گذاران نهادی در نوسان پذیری بازده سهام است. این نقش بر مبنای دو تئوری نظارت کارآمد و همگرایی منافع قابل بررسی است که تحقیق مذکور به دنبال آزمون این تئوری ها در بازار سرمایه ایران است. این تحقیق، از نوع مطالعه توصیفی همبستگی مبتنی بر داده های مقطعی است، که 121 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی1387 به عنوان نمونه انتخاب گردیده اند. برای آزمون این ارتباط، از مدل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد حضور سرمایه گذاران نهادی موجب افزایش نظارت بر عملکرد مدیران شده، از عدم تقارن اطلاعاتی می کاهد و نهایتاً با افزایش درصد مالکیت این گروه از سهامداران، از نوسان پذیری بازده سهام کاسته می شود. این یافته ها عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام می تواند برای سیاستگذاران بازار سرمایه در تدوین مقررات برای استقرار و تقویت نقش سهامداران نهادی (در حاکمیت شرکتی) مفید بوده، همچنین برای سرمایه گذاران در ارائه مبنایی برای کاهش ریسک نوسان پذیری بازده سرمایه گذاری سودمند باشد.

برای دسترسی به متن کامل این مقاله و 23 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی رابطه سرمایه گذاران نهادی و نوسان پذیری بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

نوسان پذیری بازده سهام2 و عوامل مؤثر برآن از موضوعهای بحث برانگیز در تحقیقات امور مالی است. سرمایه‌گذاران نهادی3 به عنوان گروهی از سرمایه گذاران به‌واسطه دسترسی به منابع عظیم مالی، نقش مهمّی در توسعه اقتصادی بازار سرمایه ایفا می‌کنند. بر همین مبنا، مطالعه در خصوص نقش سرمایه گذاران نهادی در نوسان پذیری بازده سهام از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیق حاضر به دنبال یافتن شواهدی در خصوص ارتباط بین سرم.

بررسی رابطۀ بین سرمایه گذاران نهادی و همزمانی قیمت سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

حضور گسترده سرمایه گذاران نهادی به عنوان گروهی از سرمایه گذاران به واسطه دسترسی به منابع عظیممالی، دارای پیامدهای مهمی هم برای تصمیمهای شرکتی و هم برای رفتار قیمت سهام بوده است که این امر ازفعالیتهای نظارتی که سرمایه گذاران انجام می دهند، نشأت میگیرد. استفاده سرمایه گذاران نهادی از توانایی-هایشان برای نظارت بر مدیریت و عملکرد شرکت، تابعی از میزان سرمایه گذاری آنها است. هدف این تحقیقبررسی ارتباط.

بررسی ارتباط متقابل عوامل مؤثر بر ساختار سرمایه و بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

هدف از این پژوهش، تحلیل ارتباط متقابل عوامل مؤثر برساختار سرمایه و بازده سهام می‌باشد. براساس مبانی نظری و پیشینة پژوهش، عوامل مؤثر بر ساختار سرمایه و بازده سهام انتخاب شده‌اند. در راستای هدف پژوهش، سه فرضیة اصلی و چهارده فرضیة فرعی طراحی و تدوین گردیده است. برای تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه‌های پژوهش از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شده است. مدل‌یابی معادلات ساختاری این امکان را به پژوهشگر .

بررسی رابطه بین نسبت های مالی و بازده سهام شرکت های داروئی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

موضوع اصلی این تحقیق بررسی و تجزیه و تحلیل رابطه بین بازده سهام و نسبت های مالیشرکت های داروئی پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران است.از این رو درهر گروه نسبت های مالی کههمبستگی درونی آن پایین بوده به عنوان متغیر مستقل و بازده سهام شرکت های داروئی به عنوان متغیروابسته در نظر گرفته شده اند. در این تحقیق فرضیه ارائه شده مبتی براین است که میان نسبت های مالیمطرح شده و بازده سهام رابطه معنی داروجو.

بررسی رابطه بین مدیریت سود و بازده واقعی و غیرعادی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

بررسی نقش تعدیلی درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی بر ارتباط بین گرایشات احساسی سرمایه گذاران، بازده سهام و نوسان قیمت سهام

هدف تحقیق بررسی نقش تعدیلی درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی بر ارتباط بین گرایشات احساسی سرمایه گذاران، بازده سهام و نوسان قیمت سهام است. قلمرو مکانی این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی سال های بین 1388 تا 1394 می باشد. در این تحقیق، گرایشات احساسی سرمایه گذاران متغیر مستقل، سرمایه گذاران نهادی متغیر تعدیل گر و بازده سهام و نوسان قیمت سهام متغیر وابسته در نظر گ.

قیمت سهام تحت تاثیر چه عواملی تعیین می‌شود؟

به گزارش بورس تابناک، مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه چه عوامل درونی و بیرونی بر قیمت سهام موثر هستند، گفت: عوامل اثرگذار بر ارزش شرکت از جمله عوامل داخلی و تحت کنترل شرکت و عوامل خارج از کنترل شرکت بر حسب نوع شرکت و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند متفاوت است. البته برخی متغیر‌ها به طور مشترک بر همه بازار و صنایع تاثیر می‌گذارند اما در کل این عوامل را می‌توان در سه سطح کلان اقتصادی، صنعتی و شرکتی طبقه بندی کرد.

او ادامه داد: پارادایم اصلی در قیمت گذاری دارایی‌ها بر این مبنا مشخص می شود که ارزش تئوریک (ذاتی) هر سهم برابر است با ارزش فعلی (تنزیل شده) جریانات نقدی آتی آن دارایی باشد. سود‌های آتی و جریان‌های نقدی حاصل از آن برای یک شرکت قابل پیش بینی است. البته در هر از پیش بینی امکان خطا یا نوسان وجود دارد و هر چه قدر که در برآورد این جریان‌های نقدی عدم اطمینان وجود داشته باشد، ریسک آن سهام نیز بیشتر خواهد بود که منجر به افزایش بازده مورد انتظار سرمایه گذار یا همان نرخ تنزیل شده و ارزش سهام پایین‌تر محاسبه می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: عوامل متعددی بر سود شرکت ها اثرگذار هستند که بر حسب نوع صنعت متفاوت است.تولید و فروش، نرخ محصولات یا خدمات، هزینه‌های تولید، هزینه‌های مالی و نرخ بهره و طرح‌های جدید برای توسعه کسب و کار از مهم‌ترین موارد هستند.

قلی پور گفت:رشد اقتصادی در جهان و کشور بر میزان تقاضا برای محصولات و عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام نیز روی نرخ ها موثر است. به عنوان مثال شاهد رشد قیمت کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی بعد از قوت گرفتن احتمال احیای اقتصاد جهانی به واسطه توزیع واکسن کرونا هستیم و رشد اقتصاد جهانی از منفی ۳.۵ درصد در ۲۰۲۰ به ۵.۵ درصد در ۲۰۲۱ و ۴.۵ درصد در ۲۰۲۲ برآورد شده که اساسا نرخ‌های رشد اقتصاد جهانی بالای ۴ درصد نشانی از رونق اقتصادی است. این به معنی این است که درآمد‌های مردم افزایش و تقاضا برای کالا‌ها و خدمات رشد کرده و در نهایت نرخ محصولات مناسب‌تر می‌شود.

او ادامه داد: میزان رقابت در صنعت، تکنولوژی و نوآوری‌ها نیز اهمیت بسیاری دارند که البته صنعت به صنعت باید بررسی شوند. حتی کیفیت نیروی انسانی هم بر سود شرکت‌ها موثر است و اگر شرکتی بتواند نیروی انسانی ماهر به ویژه در سطح مدیران را جذب کند احتمالا سود‌های بالاتری را خواهد داشت. همچنین طرح‌های توسعه برای تولید محصولات بیشتر، جدید‌تر و میزان پیشرفت این طرح‌ها نیز بر سود‌های آتی شرکت موثر هستند. همه این موارد در حقیقت سود‌ها و جریانات نقدی آتی شرکت را بدست می‌دهند که در کل می‌توان آن را فرآیند برآورد بازده مورد انتظار از یک شرکت عنوان کرد. هر چه انتظار رشد سود‌های آتی بیشتر باشد بازده مورد انتظار نیز بیشتر می‌شود.

قلی پور افزود: دومین عامل تعیین کننده در قیمت سهام، ریسک آن شرکت است. علت اهمیت ریسک در قیمت گذاری، رابطه مستقیم میزان ریسک با بازده مورد نظر یا همان نرخ تنزیل جریانات نقدی است. هر چه این نرخ تنزیل بیشتر باشد قیمت ذاتی کمتر می‌شود. عوامل متعددی روی بازده مورد نظر یا نرخ تنزیل موثراند، ولی دو عامل نرخ بهره در اقتصاد و ریسک‌های مترتب بر شرکت مهمترین عوامل هستند.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد:نرخ بهره عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام با نرخ سود بانکی اولین و مهمترین عامل تعیین کننده است و هر چه بیشتر باشد نرخ تنزیل بیشتر و در نتیجه قیمت کمتر می‌شود. نمود عینی آن را می‌توان در وضعیت فعلی بورس مشاهده کرد. بالا ماندن سطح نرخ بهره در بازار پول و بدهی منجر به کاهش ارزش سهام بعد از تعدیل انتظارات شده است. عامل دوم ریسک هر شرکت است و خود به سه نوع اصلی تجاری (عملیاتی)، غیرتجاری و مالی تقسیم می‌شود.

آیا وضعیت سیاسی نیز بر قیمت سهام اثر گذار است؟

قلی پور در پاسخ به اینکه وضعیت سیاسی و رشد اقتصادی چگونه می‌تواند بر قیمت سهام اثر بگذارد، تصریح کرد: در بورس ایران رشد اقتصاد جهانی اثر مضاعفی نسبت به سایر کشور‌ها دارد. چرا که وضعیت اقتصاد جهانی از یک طرف بر نرخ نفت که مهمترین منبع درآمد و موتور محرک اقتصاد کشور است، تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر بر نرخ و تقاضای جهانی کامودیتی‌ها اثر گذار است. نرخ نفت بر رونق اقتصادی، درآمد مردم، تحریک تقاضا و واردات تکنولوژی و کالای سرمایه‌ای موثر است. نرخ‌های بالا به نفع بورس است. همچنین فروش بیشتر یا گران‌تر نفت کسری بودجه دولت را کمتر کرده و فشار دولت برای تامین مالی کسری بودجه از طریق بورس را کاهش می‌دهد.

او ادامه داد: سیاست‌های دولت در زمینه سیاست‌های پولی و مالی که سطح تقاضا در اقتصاد و نرخ‌های بهره و ارز را کنترل می‌کند، به صورت مستقیم بر بورس اثرگذار است. سیاست‌های تعرفه ای، نرخ گذاری دستوری یا حمایتی کالا‌ها و خدمات، سیاست‌های نحوه توزیع تسهیلات بانکی و بسیاری از موارد دیگر به طور مستقیم یا غیر مستقیم بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اثر گذاری انحصاری یا رقابتی بودن صنایع بر قیمت سهام گفت: میزان رقابتی یا انحصاری بودن در صنایع مانند چاقوی دو لبه عمل می‌کند. طبیعی است که انحصار منجر به تضمین فروش می‌شود و برای یک شرکت از نظر تضمین فروش و تعیین نرخ کمک می‌کند؛ بنابراین اگر انحصار به واسطه بازده به مقیاس باشد، به نفع شرکت، مصرف کننده و سهامدار خواهد بود. اما اگر انحصار به واسطه قوانین و مقررات باشد، ممکن است در نهایت به نفع سهامدار و شرکت نباشد، خصوصا اگر این انحصار منجر به کاهش کارایی شود. مشابه اتفاقی که برای خودرو سازان افتاده و علی رغم انحصار ۴۰ ساله، هزاران میلیارد تومان زیان انباشته دارد.

قلی پور با اشاره به تاثیر نقدشوندگی بر قیمت سهام، بیان کرد: قابلیت نقدشوندگی از ریسک‌های مالی است و همان طور که پیش‌تر بیان شد، ریسک بالاتر منجر به کاهش ارزش سهام می‌شود. برای کل بازار نیز صادق است.

بازار سرمایه نمایی از کل اقتصاد است

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه وجود عوامل زیاد تاثیر گذار بر قیمت سهم آسیب‌زا است، بیان کرد: این ذات بازار سرمایه است که هولوگرامی از کل اقتصاد و جامعه است؛ بنابراین بدیهی است که متغیر‌های بی شمار سیاسی، اقتصادی و حتی علمی، اجتماعی و روان شناختی بر بورس اثر می‌گذارند. در تمام بازار‌های مالی دنیا نیز وجود دارند و دائما قیمت سهام با اطلاعات جدید تغییر می‌کند. مشکل آنجاست که این متغیر‌ها به دفعات و شدت زیاد نوسان داشته باشند و در کل تحت عنوان بی ثباتی بررسی می‌شوند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال، نوسان چند هزار درصدی بورس ایران که در یازده ماهه گذشته را رقم زده است، نرخ ارز است. نرخی که تا مرداد ماه تا ۵۰ هزار تومان برای دلار را پیش خور کرده بود و در اسفند ماه تا نرخ انتظاری ۲۴ هزار تومان بر قیمت‌ها و انتظارات سود آوری سایه افکند. این شرایط را با نرخ یورو به دلار که طی یک سال گذشته نهایتا ۵ درصد نوسان داشته است، مقایسه کنید؛ بنابراین ثبات اقتصادی مهم‌ترین ضامن برای کمتر شدن آسیب‌های ناشی از نوسانات و اطلاعات جدید است که خود موضوعی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.

عدم اطمینان سیاسی و نوسانات بازار سهام در ایران: با توجه به تحولات بین‌المللی

استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.

چکیده

هدف: ازجمله مهم‌ترین و پرطرفدارترین بازارهای مالی در اغلب کشورها، بازارهای سهام هستند. رفتار نوسان بازار سهام همواره موردبحث و بررسی قرار داشته است. به دلیل اهمیت بازارهای سهام در اقتصاد ملت‌ها بحث پیرامون تعیین عوامل مؤثر بر نوسانات بازار سهام همواره موردتوجه بوده است. یکی از عوامل مؤثر بر روی بورس اوراق بهادار نا اطمینانی‌های سیاسی است. بنابراین نا اطمینانی‌های سیاسی می‌تواند زمینه تغییرات در بازار بورس را فراهم کند. در بازار سهام نوسان‌های گسترده در همه حال موجب ورود و خروج سرمایه می‌گردد. اثرات این جابجایی بر اقتصاد کشورها می‌تواند قابل‌توجه باشد. در کشورهای درحال‌توسعه، ضربه‌های واردشده بر اقتصاد به دلیل تکانه‌های بازار بورس می‌تواند به‌شدت پرمخاطره باشد. بنابراین بررسی روابط متقابل میان نوسانات بازار سهام و تحولات سیاسی در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
روش‌ها: در ابتدا از آزمون پیشنهادی زیوت واندریوز برای تعیین ایستایی متغیرها با در نظر گرفتن امکان بررسی وجود شکست ساختاری درونزا، بهره گرفته شد. برای بررسی و برآورد روابط بین متغیرها از روش گارچ نامتقارن (GJR-GARCH) استفاده‌شده است. قبل از برآورد مدل GJR-GARCH باید برای هرکدام از متغیرهای تحقیق یک مدل ARMA مناسب تخمین زده شود، تا بتوانیم برازش مناسبی از مدل واریانس ناهمسان شرطی خود رگرسیون تعمیم‌یافته داشته باشیم. برای به دست آوردن وقفه بهینه ARMA از معیار شوارتز- بیزین (SBC) استفاده‌شده است. همچنین آزمون ARCH مبتنی بر وجود ناهمسانی واریانس مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان‌دهنده تأثیر مثبت و معنا‌دار انتخابات ریاست جمهوری بر بازار سهام می باشد. همچنین در چارچوب الگوی گارچ نامتقارن دوره های مختلف مذاکرات هسته‌ای و نیز تحولات سیاسی منطقه‌ای بر شاخص بازار سهام تأثیر مستقیم و معناداری را نشان می‌دهد؛ بعلاوه نتایج در دوره مورد بررسی نشان می‌دهد که متغیر کنترلی شاخص قیمت مصرف‌کننده نیز تأثیر معنادار و مثبتی بر شاخص قیمت بازار سهام خواهد داشت.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته های تحقیق میتوان نتیجه گیری کرد که بازار سهام ایران نسبت به انواع رویدادهای سیاسی داخلی مانند انتخابات ریاست جمهوری و رویدادهای خارجی همچون وضع تحریم های اقتصادی و نیز مذاکرات برای رفع آنها واکنش قابل ملاحظه ای را نشان می‌دهد. اگرچه که نباید تأثیراین تحولات بر نوسانات سایر بازار های دارایی ها مانند مسکن، طلا و ارز را بر بازار سهام و شکل گیری انتظارات تورمی نادیده گرفت. لذا به برنامه ریزان بازار بورس و سیاست‌گذاران کلان کشور توصیه می‌شود از تمام اهرم‌های حمایتی بازار سرمایه برای حفظ و حراست از این بازار و صیانت از سرمایه های خرد و کلان بهره گیرند و با مدیریت هوشمندانه بازار قبل از وقوع بحران های بزرگ از فرار سرمایه ها و سلب اعتماد عمومی جلوگیری به عمل آورند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20082428.1400.6.1.7.0

موضوعات

مراجع

ابزری، مهدی؛ صمدی، سعید؛ تیموری، هادی. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در محصولات مالی. روند، 54، 152-123.

تقوی، مهدی؛ جنانی، محمدحسن. (1379). بررسی رابطه هم انباشتگی بین شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران و متغیرهای کلان اقتصادی. اقتصادی، (44)، 90-77.

جوادی، جواد. (1374). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر روی شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1372-1369. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و مدیریت، دانشگاه شهید بهشتی.

حیدری، هادی.، کشاورز حداد، غلامرضا. (1396). رتبه‌بندی مدل‌های پارامتریک ارزش در معرض خطر با لحاظ کردن موقعیت معاملاتی سهامدار کاربرد توابع توزیع نامتقارن در مدل‌های خانواده .GARCH پژوهشنامه اقتصادی، 17(66)، 178-151.

حیدری، محمدعلی. (1380). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر شاخص قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

ریاحی، تاجمیر؛ اسمعیلی، سلمان؛ ویس مرادی، اکبر. (1392). بررسی تأثیر انتخابات بر عملکرد بورس اوراق بهادار تهران."، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 6(23)، 49-29.

زارع، هاشم؛ رضایی سخا، زینب؛ زارع محمد. (1399). دوران‌های مالی ‌در بازار دارایی‌های کلان اقتصادی : راهبردی برای سیاستگذاری های کلان. سیاست‌های راهبردی و کلان، 8(32)، 771-744.

سینایی، حسنعلی. (1381). بررسی همبستگی شاخص بهای عمده‌فروشی کالاها و شاخص قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 4، 92-81.

فلاحی، فیروز؛ حقیقت، جعفر. (1393). بررسی همبستگی بین تلاطم بازار سهام، ارز و سکه در ایران با استفاده از مدل گارچ. پژوهشنامه اقتصادی، 52، 147-123.

قالیباف اصل، حسن؛ کلبری، سمیه. (1388). بررسی اثرات پیشرو- پسرو وابسته به اندازه و حجم معامله در بازده و نوسان سهام در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی، 11(27):25-47.

نعمتی، مصطفی. (1397). فضای نااطمینانی: عدم قطعیت‌ها در اقتصاد ایران؛ ریشه‌ها و عواقب آن. تجارت فردا، http://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-28214.

یحیی زاده، محمود و جعفری صمیمی، احمد (1378). بررسی رابطه علّی بین تورم، بازده سهام و شاخص قیمت سهام در ایران: یک تحلیل تجربی (1375-1370). بورس اوراق بهادار، (1)، 157-115.

Abzari, M., Samadi, S., Teymouri, H. (1386). Study of factors affecting the risk and return on investment in financial products. Ravand, 54, 152-123 [In Persian].

Alesina, A., Sachs, J. (1988). Political Parties and Business Cycle in the United States. Journal of Money, Credit, and Banking, (20), 63-82.

Alexakis, P., Petrakis, P. (1991). Analysing stock market behaviour in a small capital market. Journal of Banking and Finance, 15, 471–483.

Belk, R.W. (1976). It's the thought that counts: A signed digraph analysis of gift-giving. Journal of Consumer Research, 3(3), 155-162.‏

Białkowski, J., Gottschalk, K., & Wisniewski, T. P. (2008). Stock market volatility around national elections. Journal of Banking & Finance, 32(9), 1941-1953.‏

Caporal, T., Jung, C. (1997). Inflation and real stock prices. Applied Financial Economic, 7, 265-266.

Chan, Y., Wei, K.C. )1996(. Political risk and stock price volatility: the case of Hong Kong. Pacific-Basin Finance Journal, 4, 259–275.

Chandra, T. (2015). Impacts of Indonesia's 2014 presidential election towards stock priceso Indonesia Stock exchange. International Journal of Business and Management, 10(7), 172.‏

Chappell, H.W., Keech, W.R. (1986). Party differences in macroeconomic policies and outcomes. American Economic Review, 76, 71–74.

Chatrath, A., Ramchander, S., Song. F. (1997). Stock prices, inflation and out: Evidence from India. Applied Financial Economics, 7, 439-445.

Chau, F., Deesomsak, R., Wang, J. (2014). Political uncertainty and stock market volatility in the Middle East and North African (MENA) countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 28, 1-19.‏

Chen, N.F., Roll. R., Ross. S.A. (1986). Economic forces and the stock market. Journal of Business, 59, 383-403.

Chesney, M., Reshetar, G., Karaman, M. (2011). The impact of terrorism on financial markets: An empirical study. Journal of Banking & Finance, 35(2), 253-267.‏

Christensen, J.L. (2010). The role of finance in national systems of innovation. In National systems of innovation: Toward a theory of innovation and interactive learning, 151-172. Anthem Press.‏

Christensen, B.J., Nielsen, M.Ø. (2007). The effect of long memory in volatility on stock market fluctuations. The Review of Economics and Statistics, 89(4), 684-700.‏

Chuang, W.I., Liu, H.H., Susmel, R. (2012). The bivariate GARCH approach to investigating the relation between stock returns, trading volume, and return volatility. Global Finance Journal, 23(1), 1-15.‏

Conrad, C., & Karanasos, M. (2008). Modeling volatility spillovers between the variabilities of US inflation and output: the UECCC GARCH model. No. 475. Discussion Paper Series.‏

Douglason, O. (2010). Relationship between inflation and stock market returns: Evidence from Nigeria. CBN Journal of Applied Statistics, 1(1), 1-15.‏

Duso, T., Neven, D.J., Röller, L.H. (2007). The political economy of European merger control: evidence using stock market data. The Journal of Law and Economics, 50(3), 455-489.‏

Fallahi, F., Haghighat. J. (1393). Study of the correlation between stock market, currency and coin market turmoil in Iran using the GARCH model. Journal عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام of Economic Research, 52, 147-123 [In Persian].

Floros, C.H. (2008). The influence of the political elections on the course of the Athens stock exchange 1996-2002. Managerial Finance, 34, 479-488.

Ghalibaf Asl, H., Kolbari, S. (2009). Volume- & size-related lead-lag effects in stock return & volatility: An empirical investigation of the Tehran Stock Exchange. Financial Research Journal, 11(27), 25-47 [In Persian].

Gjerde, Q., Saettem, F.B. (1999). Causal relations among stock returns and macroeconomic variables in a small, open econom. Journal of International Financial Markets, 9, 61-74.

Glosten, L.R., Jagannathan, R., Runkle, D. (1993). On the relation between the expected value and the volatility of the normal excess return on stocks. Journal of Finance, 48, 1779-1801.

Graham, F.C. (1996). Inflation, Real Stock Returns and Monetary Policy. Applied Financial Economic, 6, 29-35.

Hensel, C., Ziemba, W. (1995). United States investment returns during democratic and republican administrations. Financial Analysts Journal, 51, 61-69.

Heidari, M.A. (2001). Study of economic factors affecting the stock price index in the Tehran Stock Exchange. M.Sc. Thesis, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics [In Persian].

Heidari, H.K., Haddad, G. (2017). Ranking of Parametric value at risk models with consideration of trader position (application of asymmetric distribution functions in GARCH models). Economics Research, 17(66), 151-178 [In Persian].

Ibrahim. M.H. (2003). Macroeconomic forces and capital market integration. Journal of the Asia Pacific Economy, 8, 19-40.

Jackson, A.O. )2008(.The impact of the 9/11 terrorist attacks on the US economy. Florida Memorial University, Working Paper.

Javadi, J. (1374). Study of the effect of macroeconomic variables on the stock price index of Tehran Stock Exchange during the years 1372-1399. Master Thesis, Faculty of Administrative Sciences and Management, Shahid Beheshti University [In Persian].

Jones, C.P. (2016). Investments: Analysis and Management: Analysis and Management. Wiley Global Education.

Jun, M.Y.Z. (2007). On the measurement of bubble and its nature classification in China's stock market. Journal of Financial Research, 12.‏

Lobo, B.J. (1999). Jump risk in the U.S. stock market: Evidence using political information. Review of Financial Economics, 8, 149–163.

Morley, J.C. (2002). A state–space approach to calculating the Beveridge–Nelson decomposition. Economics Letters, 75(1), 123-127.‏

Mortazavi, S., Abolghasem. Z., Hope. And Nouri, Mehdi (1390). "Study of the effect of exchange rate fluctuations on Iranian pistachio exports. Journal of Agricultural Economics and Development, 3, 354-347.

Mukherjee, T. K., Naka, A. (1995). Dynamic relations between macroeconomic variable and the Japanese stock market: An application of a vector error correction model. The Journal of Financial Research, 18, 223-237.

Nemati, M. (1397). The atmosphere of uncertainty: Uncertainties in the Iranian economy; its roots and consequences. Business Tomorrow, http://www.tejaratefarda.com/fa/tiny/news-28214 [In Persian].

Perotti, E.C., Oijen, P.V. )2001(.Privatization, political risk and stock market development in emerging economies. Journal of International Money and Finance, 20, 43–69.

Poitras, M. (2004). The impact of macroeconomic announcements on stock prices: In search of state dependence. Southern Economic Journal, 70, 549-565.

Sinai, H.A. (1381). Study of the correlation between the wholesale price index of goods and the stock price عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام index of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Humanities and Social Sciences, 4, 92-81 [In Persian].

Smales, L.A. (2014). News sentiment in the gold futures market. Journal of Banking & Finance, 49, 275-286.‏

Souri, A. (1392). Advanced econometrics: With the use of Eviews8 and Stata12. Tehran, Cultural Studies Publishing [In Persian].

Tajmir, R., Ismaili, S., Weiss Moradi, A. (2013). Study of the effect of elections on the performance of Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Stock Exchange, 6(23), 49-29 [In Persian].

Taqhavi, M ., Janani, M.H. (1379). Study of the co-integration relationship between the total stock price index in the Tehran Stock Exchange and macroeconomic variables. Economic Quarterly, 44, 90-77 [In Persian].

Vuchelen, J. (2003). Electoral systems and the effects of political events on the stock market: The Belgian Case. Journal of Economics and Politics, 15, 85-102.

Yahyazadeh, M., Jafari Samimi, A. (1378). Study of the causal relationship between inflation, stock return and stock price index in Iran: An empirical analysis (1370-1375). Stock Exchange & securiteis Quarterly, 1, 157-115 [In Persian].

Zare, H., Rezaei Sakha, Z., Zare, M. (1399). Financial cycles in the macroeconomic asset market: A strategy for macroeconomic policy. Strategic and Macro Policies, 8(32), 771-744 [In Persian].

عوامل تأثیرگذار بر بورس از اقتصاد دستوری تا نوسانات جهانی

طیف وسیعی از عوامل اقتصادی و غیراقتصادی بر تحولات بازار سرمایه اثرگذار است که باید متناسب با سهم هرکدام به چاره‌جویی پرداخت.

به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ بازار‌های مختلف از هم جدا نیستند و مانند ظروف مرتبط، تغییرات در هرکدام، دیر یا زود بر سایر بازار‌ها اثر خواهد گذاشت. اگر بازار ارز نوسان پیدا کند، طلا و بورس هم تغییر می‌کنند و اگر بورس رونق یابد، می‌تواند از جذابیت سایر بازار‌ها مانند ارز و طلا و سپرده بانکی، هرچند در یک مقطع زمانی کوتاه‌مدت، بکاهد و آن‌ها را با رکود مواجه کند. در مجموع جریان نقدینگی هوشمند می‌تواند تشخیص بدهد که در هر مقطع زمانی باید در کدام بازار حاضر شود تا بیشترین منفعت را کسب کند. بازار سرمایه هم از این قاعده مستثنی نیست و عوامل متعددی بر رونق و رکود آن اثرگذارند که اشاره به همه آن‌ها در یک گزارش نمی‌گنجد.

اعتماد؛ گوهر گم‌شده بورس

افت‌وخیز‌های دو سال اخیر بورس تهران را نمی‌توان با هیچ دوره‌ای مقایسه کرد؛ رشد انفجاری بورس در یک سال منتهی به مردادماه ۱۳۹۹ و رسیدن شاخص کل به دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد و در ادامه، روند کاهشی آن که تا امروز ادامه داشته است.

به اعتقاد برخی فعالان بازار، جرقه ریزش مردادماه ۹۹ با دعوای وزارت نفت و اقتصاد درباره عرضه صندوق پالایش یکم زده شد و عامل دیگری مانند دعوت بی‌محابای رئیس‌جمهور وقت به اینکه مردم «همه سرمایه خود را به بورس بسپارند» و سخنان مسئول دفتر او مبنی بر اینکه «احتمالاً شاخص از یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد برمی‌گردد» بنزینی بر این آتش بودند. بااین‌حال نگاهی به سرگذشت بازار سرمایه نشان می‌دهد دلایل متعددی برای وضعیت امروز بورس می‌توان بر شمرد که مجموعه این اتفاقات به یک نتیجه ختم شد که همان بی‌اعتمادی مردم نسبت به بورس بود.

عوارض اقتصاد دستوری

یکی از مشکلات بازار سرمایه به تصمیمات خلق‌الساعه‌ای برمی‌گردد که در مقاطع مختلف گریبان بازار را گرفته است. یک دسته از این مشکلات به قیمت‌گذاری‌های متعدد برمی‌گردد. قیمت‌گذاری باعث به‌هم‌خوردن نظام عرضه و تقاضا می‌شود و حاشیه سود شرکت‌های بورسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

علاوه بر این، تصمیمات دفعی درباره قوانین صادرات و واردات یا نرخ‌های اثرگذار مانند نرخ بهره مالکانه و عواملی ازاین‌قبیل، سودآوری شرکت‌ها را با ابهام مواجه می‌کند. یک نمونه از این تصمیمات به مصوبه وزارت صمت برای ایجاد محدودیت در صادرات محصولات فولادی طی ماه‌های گذشته مشاهده گردید که برای مدتی بورس را در کما فرو برد.

متأسفانه سایه اقتصاد دستوری از سال‌ها قبل بر سر بورس قرار داشته و هنوز تا اصلاح رابطه بازار سرمایه و دولت و رسیدن به نقطه ایده‌آل عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام راه زیادی وجود دارد.

خودکشی دسته‌جمعی نهنگ‌ها

علاوه بر اثرپذیری بازار‌های داخلی از همدیگر، بازار سرمایه ایران به‌شدت متأثر از بازار‌های جهانی است. علت آن است که بخش بزرگی از شرکت‌های بازار کامودیتی‌ محور هستند، یعنی شرکت‌هایی که تولیدات صادراتی دارند و قیمت محصولات و سود و زیان آن‌ها متأثر از نرخ‌های جهانی و البته نرخ دلار در داخل کشور است. این شرکت‌ها که عموماً غول‌های بازار هستند، ستون‌های شاخص کل را شکل می‌دهند؛ بنابراین با ناراحتی آن‌ها شاخص تب می‌کند و با روند روبه‌رشد قیمت‌های جهانی و یا افزایش نرخ دلار و رونق این شرکت‌ها، شاخص هم بالا می‌رود.

ازآنجاکه طی هفته‌های گذشته قیمت‌های جهانی عموماً در روندی نزولی قرار گرفته‌اند، به‌تبع آن بازار‌های سهام نیز سرخ‌پوش است. در کنار ریزش بورس‌های آمریکا، اروپا و آسیا، حتی بازار رمزارز‌ها نیز از ماه‌ها قبل روند نزولی به خود گرفته است. گویا نهنگ‌ها همه با هم دست به خودکشی زده‌اند.

علت افت بازار‌ها به افزایش بی‌سابقه و رکوردشکنی نرخ بهره در آمریکا و حدود ۵۰ کشور دیگر باز‌می‌گردد که باعث شده سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی نسبت به بازار سهام جذاب‌تر شود. علت افزایش نرخ بهره هم موج اخیر تورم جهانی است که بانک‌های مرکزی کشور‌ها را ناچار کرده برای کاستن از فشار تورم بر آحاد جامعه، نرخ‌های بهره سیاستی را افزایش دهند.

نرخ بهره چقدر اثرگذار است؟

یکی از عواملی که در نوسانات بازار‌ها اثرگذار است، تغییرات نرخ بهره سیاستی است که باید با احتیاط با آن برخورد کرد. این نرخ طی هفته‌های گذشته حدود یک درصد افزایش یافته است. دراین‌بین گروهی می‌گویند این عامل اثر بسیار زیادی بر کاهش جذابیت بورس داشته، درحالی‌که قاطبه کارشناسان معتقدند سهم این عامل –که آن هم متناسب با شرایط اقتصاد کلان اتخاذ شده- به نسبت سایر عوامل چندان زیاد نیست.

مجید شاکری؛ کارشناس اقتصادی در گفتگو با ایبِنا در این زمینه تأکید کرد: باتوجه‌به اینکه تقریباً ارتباط نرخ بهره بین‌بانکی با نرخ بهره تسهیلات و سپرده قطع است؛ اثرگذاری مستقیم یا واضحی بر شاخص بورس نمی‌تواند داشته باشد.

وی افزود: ممکن است بگوییم در بلندمدت شاید در رفتار تسهیلات‌دهی یا رفتار بانک‌ها در نرخ سود سپرده می‌تواند با روش‌های غیرصریح اثر داشته باشد؛ اما با این شرایط کنونی و در کل، در کوتاه‌مدت قطعاً اثری ندارد. متأسفانه عملاً از اتفاقات سال ۹۹ به بعد نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان یک شاخص بین بورسی‌ها جا افتاده است.

محمدابراهیم سماوی؛ کارشناس بازار سرمایه نیز معتقد است: «برخی از کارشناسان به‌اشتباه تبعات نرخ بهره بین‌بانکی و نرخ بهره بانکی را یکی می‌دانند، اما تا زمانی که نرخ بهره بین‌بانکی بر نرخ سپرده‌گذاری و اعطای تسهیلات، اضافه برداشت بانک مرکزی و افزایش پایه پولی اثری نداشته باشد، کارکرد جدایی دارد و اثر واقعی آن بر بازار سرمایه به‌صورت نامحسوس و کاملاً غیرمستقیم است».

حمایت‌های غیرمستقیم سیاست‌گذار پولی از شرکت‌های بورسی

بانک مرکزی متولی بازار پول و ثبات اقتصاد کلان است بااین‌حال به دلیل اهمیت بازار سرمایه و دغدغه‌ای که بانک مرکزی نسبت به آرامش هم‌زمان همه بازار‌ها در کنار یکدیگر داشته، اقدامات مختلفی را در حمایت از کل اقتصاد کشور اعم از بازار‌های پولی و مالی در دستور کار خود قرار داده است.

سیاست‌گذار پولی با اقداماتی مانند انعقاد تفاهم‌های پولی با کشور‌های همسو، راه‌اندازی نماد‌های معاملاتی ریال- روبل در بازار متشکل ارزی و تسهیل پیمان‌سپاری ارزی صادرکنندگان و . در جهت تسهیل مراودات اقتصادی شرکت‌های بورسی گام برداشته و زمینه ایجاد ثبات محیط کسب‌وکار و افزایش سودآوری آن‌ها را فراهم کرده است.

یک تصمیم ویژه در حمایت از شرکت‌های صادراتی بازار سرمایه، صدور مجوز فروش ارز‌های صادرکنندگان به همه صرافی‌ها با نرخ توافقی است که هم‌اکنون هم در جریان است و با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. این تصمیم هم به ثبات بازار ارز کمک کرد و هم دست شرکت‌های صادرکننده را برای فروش بی‌دغدغه ارز‌های خود با نرخ‌های غیردستوری باز کرد.

نشست مشترک بانک مرکزی و بورس

در ادامه همراهی سیاست‌گذار پولی با بازار سرمایه، علی صالح‌آبادی؛ رئیس‌کل بانک مرکزی دیروز سه‌شنبه ۴ مردادماه در نشستی مشترک میزبان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بود. او با اشاره به موضوع نرخ سود بین‌بانکی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه اظهار کرد: «نرخ سود در بازار بین‌بانکی طبیعتاً متناسب با عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار تعیین می‌شود، اما بانک مرکزی به‌عنوان بازارساز و در چارچوب سیاست پولی ضدتورمی که به تأیید دولت نیز رسیده است، در این بازار حضور دارد و نرخ سود در این بازار را در چارچوب مشخصی، کنترل می‌کند و در همین راستا نیز در جلسه روز گذشته، تصمیماتی دراین‌خصوص اتخاذ شده که با اجرای این تصمیمات، نرخ سود در بازار بین‌بانکی کنترل خواهـد شد».

تعدد عوامل مؤثر بر بورس

مجید عشقی؛ رئیس سازمان بورس هم در این نشست با بیان اینکه بازار سرمایه تحت‌تأثیر متغیر‌های زیادی است، عنوان کرد: نمی‌شود ادعا کرد که یک عامل باعث نوسانات بازار شده است بلکه قطعاً عوامل متعددی وجود دارد که بازار از آن‌ها تأثیر می‌گیرد؛ از نرخ بهره بین‌بانکی گرفته تا نرخ جهانی کالا‌های اساسی.

رئیس سازمان بورس افزود: این متغیر‌ها مدام در حال تغییر هستند و انتظار می‌رود با اصلاحاتی که صورت می‌گیرد بازار سرمایه روند عادی خودش را ادامه دهد چرا که قطعاً این فراز و نشیب‌ها ادامه دارد.

وی تصریح کرد: البته گزارش‌های سه‌ماهه شرکت‌ها گزارش‌های خوبی بود که جمع‌بندی شده و به‌زودی گزارش کاملی در این باره منتشر خواهیم کرد که گزارش خوبی هم بوده، اما عوامل تاثیر گذار بر نوسانات سهام باتوجه‌به چشم‌اندازی که از قیمت کالا‌های اساسی جهانی و رکود اقتصاد جهانی وجود دارد، نگرانی‌هایی شکل گرفت که باعث نوساناتی در روز‌های گذشته در بازار سرمایه شد که امیدواریم به یک آرامشی برسیم.

فصل جدید همکاری‌ها

بدون شک باز هم می‌توان عوامل دیگری که بر بازار سرمایه اثرگذار است را برشمرد، اما نکته‌ای که یادآوری آن ضروری است، همکاری و همدلی ارکان اقتصادی دولت برای حل مشکلات بازار‌های مختلف است. با اینکه بانک مرکزی در چارچوب قانون، متولی بازار پول و ثبات اقتصاد کلان است، اما همین نشست‌های کمیته مشترک بانک مرکزی و بورس نشان از اهمیت سرمایه مردم در بورس در نگاه مسئولان دارد. مدت زیادی از زمان برخورد‌های مسئولان گذشته بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و وزارت نفت و . در ماجرای بورس نمی‌گذرد که یک نمونه آن درباره عرضه صندوق پالایش یکم و در ادامه ریزش بورس در سال ۹۹ ذکر شد، اما حالا مسئولان همدلانه دور یک میز می‌نشینند تا برای حل مشکلات پیش آمده راهی پیدا کنند؛ این موضوع به‌خودی‌خود تحول بزرگی است که امید‌ها را زنده نگه می‌دارد.