بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری

مکانیسم حراج در بورس و انواع آن

در زندگی روزمره کلمه حراج اشاره به فروش‌های تخفیف‌دار دارد. اما حراج در بازار بورس معنایش متفاوت است. معامله در بازار نیاز به سازوکار مشخصی دارد تا بتواند سفارش خریدار را به فروشنده و عرضه فروشنده را به خریدار برساند. حراج نوعی سازوکار معاملاتی است که عرضه و تقاضا را به همدیگر رسانده و یک معامله را شکل می‌دهد. اگر کنجکاو هستید که درباره حراج معاملاتی بیشتر بدانید، یا اینکه انواع آن را نمی‌شناسید، جای نگرانی نیست. در ادامه این مطلب به این نکات می‌پردازیم.

حراج معاملاتی در بورس

اگر در بازار بورس فعالیت کرده باشید، حتماً در فرایند یکی از انواع حراج قرار گرفته‌اید. اینگونه که یا سهمی را با سازوکار حراج فروخته‌اید، یا اینکه خریدار سهمی شده‌اید که حراج شده است. اما شاید خودتان دقیقاً نمی‌دانستید که مکانیسم حراج در هر معامله شما دخیل بوده است. در ادامه با انواع حراج و شرایط هر کدام بیش‌تر آشنا می‌شویم.

انواع حراج معاملاتی در بورس

سازوکار حراج می‌تواند به شکل‌های گوناگونی درآید. گاهی حراج پیوسته است و میان خریدار و فروشنده مانعی نیست، گاهی حراج ناپیوسته است و رقابت میان خریدار و فروشنده را شاهد هستیم. اما هرکدام از این موارد چه معنایی دارند؟ در چه شرایطی شاهد حراج ناپیوسته خواهیم بود؟ چه تفاوتی بین حراج پیوسته و ناپیوسته وجود دارد؟ در ادامه پاسخ این سوالات را پیدا می‌کنید.

حراج پیوسته در بورس

در حراج پیوسته، فاصله زمانی بین خرید و فروش وجود ندارد. به عبارتی در حراج پیوسته اگر سفارش فروش سهمی را ثبت کنید، به محض پیدا شدن خریداری در آن قیمت، سهم شما به فروش می‌رسد. همچنین اگر خریدار سهمی باشید، هر زمان که فروشنده‌ای با قیمت سفارش خرید شما پیدا شود، سهم برای شما خریداری می‌گردد.

البته توجه کنید که در زمان حراج پیوسته، تا وقتی که هنوز خریدار یا فروشنده‌ای با قیمت پیشنهادی شما برای فروش یا خرید پیدا نشده باشد، شما می‌توانید سفارش خود را حذف یا ویرایش کنید.

حراج پیوسته همان ساعات معاملاتی عادی است که در بورس ایران بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری شنبه تا چهارشنبه از ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر است. بنابراین اگر تا به حال سهمی را خریده‌اید و به فروش رسانده‌اید، سازوکار معامله شما حراج پیوسته نام داشته است. با این حال، در بورس ایران نوع دیگری از حراج به نام حراج ناپیوسته نیز وجود دارد. آیا با آن آشنایی دارید؟

حراج ناپیوسته در بورس

در حراج ناپیوسته تا زمان معین معامله‌ای بین خریدار و فروشنده صورت نمی‌گیرد. انگار که مانعی برای رسیدن سفارش‌های خرید و فروش به یکدیگر وجود داشته باشد. این نوع حراج برای کشف قیمت و رقابت میان خریداران و فروشندگان (یا بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری میان عرضه و تقاضا) شکل گرفته است. هدف از حراج ناپیوسته رسیدن به قیمتی متعادل است که خریدار و فروشنده به آن راضی بوده و رقابت میان عرضه‌وتقاضا آن را کشف می‌کند.

برای مثال پیش‌گشایش در بورس ایران نوعی حراج ناپیوسته است که در آن زمان خریدار بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری و فروشنده تنها به ثبت سفارش می‌پردازند و خرید یا فروش انجام نمی‌شود. در انتهای حراج ناپیوسته، وقتی رقابت میان خریدار و فروشنده قیمت را به یک توافق مشترک رساند، به اصطلاح مچینگ قیمت (برابری قیمت خریدار و فروشنده) انجام شده و حراج ناپیوسته به حراج پیوسته تبدیل می‌شود. در این هنگام معامله انجام گرفته و عرضه و تقاضا به توازن می‌رسند.

بنابراین تفاوت میان حراج پیوسته و ناپیوسته در زمان انجام شدن معامله است. در حراج ناپیوسته ابتدا یک مرحله پیش‌گشایش داریم تا عرضه و تقاضا بتوانند با هم رقابت کنند. در انتها با مچینگ قیمت، حراج صورت گرفته و معاملات انجام می‌شوند. اما حراج ناپیوسته در چه شرایطی انجام می‌شود؟ چه مواقعی حراج پیوسته خواهیم داشت؟

حراج ناپیوسته چه زمان‌هایی انجام می‌شود؟

با توجه به فرایند متفاوت حراج ناپیوسته، باید شرایط خاصی برقرار باشد تا این روش پیاده شود. برخی از مهم‌ترین مواقعی که با حراج ناپیوسته روبه‌رو می‌شویم را در ادامه مرور می‌کنیم.

حراج ناپیوسته در پیش‌گشایش

اولین موقعیتی که برای حراج ناپیوسته داریم، پیش‌گشایش است. در پیش‌گشایش سفارشات ثبت می‌شوند و پس از رقابت میان قیمت‌ها، به یک قیمت مشخص می‌رسند. البته در بورس ایران دامنه نوسان محدود به پنج درصد مثبت و منفی است. قیمت صفر تابلو نیز همان قیمت پایانی روز قبل است. بنابراین رقابت میان عرضه و تقاضا در محدوده مثبت و منفی پنج درصد، حول قیمت پایانی دیروز (یا قیمت صفر تابلو) انجام می‌شود.

بازگشایی پس از برگزاری مجمع

وقتی سهم به مجمع می‌رود، برای بازگشایی مجدد نماد حراج ناپیوسته انجام می‌گیرد. در مجامع متفاوت، اطلاعات متفاوتی داده می‌شود که روی ارزندگی سهم تأثیرگذار هستند. به همین خاطر نیاز است که عرضه و تقاضا مجدد با یکدیگر رقابت کنند تا قیمت جدید کشف شود.

توجه کنید که با توجه به نوع مجمع برگزارشده، حراج ناپیوسته می‌تواند با محدودیت یا بدون محدودیت دامنه نوسان باشد. برای مثال بازگشایی نماد بعد از برگزاری مجمع عادی سالیانه یا مجمع عمومی فوق‌العاده برای افزایش سرمایه، نماد به صورت حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. در حالی که اگر مجمع عمومی به قصد انتخاب بازرس قانونی شکل بگیرد، سازوکار بازگشایی نماد به صورت حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان خواهد بود.

افشای اطلاعات با اهمیت

شرکت‌های بورسی و فرابورسی موظف هستند که تمامی اطلاعات با اهمیتی که در وضعیت شرکت مؤثرند را به صورت افشاء اطلاعات روی سامانه کدال بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری ببرند. در این هنگام سهم بسته شده و بعد از مدتی بازگشایی می‌شود. به این علت که اطلاعات افشاء شده بر عملکرد شرکت تأثیر دارند، بازگشایی نیاز به کشف مجدد قیمت و به تبع، حراج ناپیوسته دارد.

می‌دانیم که اطلاعات افشا شده، بر حسب اینکه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در عملکرد شرکت مؤثر باشند، به ترتیب در دو گروه الف و ب قرار می‌گیرند. در صورتی که اطلاعات با اهمیت گروه الف افشا شود، نماد در جلسه معاملاتی بعدی به صورت حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. اما اگر اطلاعات با اهمیت گروه ب افشا شود، ۶۰ دقیقه دیگر در همان روز حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان اجرا می‌شود.

نوسان بیش از ۲۰ و ۵۰ درصد قیمت

اگر سهمی در ۵ روز کاری بیش از ۲۰ درصد نوسان کند، با یک مرحله حراج ناپیوسته بازگشایی مجدد می‌شود. برای نوسان ۲۰ درصد، سهم تنها از حراج پیوسته به حراج ناپیوسته منتقل می‌شود و در همان روز به صورت حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

اما اگر سهم در ۱۵ روز کاری بیش از ۵۰ درصد نوسان قیمت را تجربه کند، وضعیت نماد به صورت متوقف-ممنوع شده و ناشر باید در سامانه تدان به سوالات سهامداران پاسخ بدهد. بعد از نهایتاً دو روز کاری سهم با مکانیسم حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

گره معاملاتی و حراج ناپیوسته

برخی از اوقات نمادهایی هستند که در صف فروش یا صف خرید قفل می‌شوند. این نمادها در صورتی که ۵ جلسه معاملاتی متوالی در صف فروش یا خرید باقی بمانند و حجم معاملات آن‌ها بسیار کمتر از حجم مبنا باشد، مشمول قانون رفع گره معاملاتی می‌شوند. در فرایند گره معاملاتی نماد به صورت حراج ناپیوسته با دوبرابر دامنه نوسان معمول کشف قیمت شده و سپس به صورت حراج پیوسته به معاملات خود ادامه می‌دهد.

آیا سفارشات در حراج ناپیوسته می‌توانند باطل شوند؟

هدف از مکانیسم حراج در بورس کشف قیمت متوازن و واقعی است. حالا اگر فرد حقیقی یا حقوقی با وارد کردن سفارشات کاذب در طرف خرید یا فروش، سعی در دستکاری قیمت و ایجاد ترس و هیجان کند، هدف حراج محقق نمی‌شود. در صورتی که ناظر معاملات در هنگام بازگشایی سهم به دستکاری قیمت ظن داشته باشد، این اختیار را دارد که سفارشات حراج ناپیوسته را باطل کرده و نماد را متوقف کند. در این حالت در جلسه معاملاتی بعدی، آن نماد بازگشایی مجدد شده و دوباره با مکانیسم حراج ناپیوسته کشف قیمت می‌شود.

تفاوت بین حراج پیوسته و ناپیوسته

حراج ناپیوسته یک مرحله پیش‌گشایش اضافی دارد که در آن زمان معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. برخلاف حراج ناپیوسته، در حراج پیوسته به صورت همزمان و دوطرفه، امکان معامله خرید و فروش وجود دارد. همچنین حراج ناپیوسته می‌تواند در شرایط خاصی بدون محدودیت دامنه نوسان انجام شود. اما حراج پیوسته در بورس ایران همواره دارای محدودیت در دامنه نوسان است.

جمع‌بندی

مکانیسم حراج در بورس از مواردی است که آشنایی با فرایندهای آن و قوانین مرتبطش می‌تواند به بهبود معاملات شما کمک کند. در این مطلب به صورت کامل دانستید که چه تفاوتی میان حراج پیوسته و حراج ناپیوسته وجود دارد. برخی از افراد از ثبت سفارش در فرایند حراج ناپیوسته خودداری می‌کنند و برخی دیگر رقابت میان خریدار و فروشنده را جذاب می‌بینند. گاهی بازگشایی نماد بعد از مجمع با مثبت یا منفی چشم‌گیر همراه است که ناشی از حراج ناپیوسته و رقابت میان عرضه و تقاضاست. تمامی معاملات نیز با ساز و کار حراج انجام می‌گردند. گستردگی حراج در تمام بخش‌های بورس باعث می‌شود که یادگیری آن مهم باشد.

معامله بدون محدودیت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی

به گزارش روز شنبه پایگاه خبری بازارسرمایه ایران؛ شهریار علیمحمدی گفت: شورای عالی بورس در جلسات متعددی در زمینه آزادسازی سهام عدالت سرانجام در تاریخ چهارم مردادماه امسال، آیین نامه آزادسازی سهام عدالت را تصویب و ابلاغ کرد.

وی افزود: مطابق این آیین‌نامه به افراد دارای سهام عدالت تا تاریخ ۲۹ خرداد ۹۹ مهلت داده شد تا روش مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق شرکت‌ها سرمایه‌گذاری استانی) را انتخاب کنند و سازمان خصوصی‌سازی موظف شد پس از تخصیص سهام که تا تاریخ یادشده، روش مستقیم سهامدارای را انتخاب کرده‌اند، باقیمانده سهام شرکت‌های بورسی سرمایه‌پذیر را بر اساس تعداد مشمولینی که در هر استان به روش غیر مستقیم باقی مانده‌اند به هر یک از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی از محل سهام تجمیع شده، شرکت‌های سرمایه‌پذیر تخصیص و با در نظر گرفتن ارزش دارایی هر یک از آن شرکت‌ها به قیمت پایانی روز اول تیرماه ۹۹ سرمایه آنها را تعیین کند.

همچنین بر مبنای هر سهم هزار ریالی تعداد سهام هر یک از سهامداران شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را به تفکیک هر استان تعیین و به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اعلام کند.

علیمحمدی اضافه کرد: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه موظف شد، راسا بر اساس اطلاعات ارسالی سازمان خصوصی‌سازی نسبت به ثبت سرمایه و درج اطلاعات تعداد سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و نیز تعداد سهام تخصیص یافته به هر مشمول در هر استان که در روش غیر مستقیم باقی مانده‌اند، در پایگاه داده خود اقدام کند.

الزام افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی

وی افزود: شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مکلف شدند با برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده به منظور افزایش سرمایه به قیمت پایانی روز اول تیر ۹۹ از محل سهام واگذار شده به این شرکت‌ها و به نام دارندگان سهام عدالت همان استان که سهامداری شرکت‌های سرمایه پذیر را انتخاب کرده‌اند، اقدام کنند.

۲۲ شرکت استانی تشکیل مجمع دادند

به گفته علیمحمدی، اکنون ۲۲ شرکت سرمایه‌گذاری استانی نسبت به برگزاری مجمع افزایش سرمایه و ثبت صورتجلسات افزایش سرمایه خود نزد اداره ثبت شرکت‌ها و همچنین تهیه صورت‌های مالی حسابرسی شده برای دوره منتهی به ۱۵ مرداد ۹۹ اقدام کرده اند؛ همچنین گزارش ها و صورتجلسات خود را در سامانه کدال بارگذاری کرده‌اند. سایر شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت نیز در هفته آتی نسبت به انجام تکالیف قانونی خود برای درج و پذیرش در بورس تهران اقدام بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری می‌کنند.

ثبت‌نام سهامداران عدالت در سجام ضروری است

وی تاکید کرد: شرکت‌ها سرمایه‌گذاری استانی مکلفند حداکثر دو ماه پس از ثبت افزایش سرمایه خود نسبت به برگزاری مجمع برای انتخاب مدیران اقدام کنند و باتوجه به اینکه مجامع مطابق آیین نامه آزادسازی سهام عدالت به شکل الکترونیکی برگزار می شود، بنابراین لازم است تمامی سهامداران شرکت‌های سرمایه گذاری استانی (افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند) نسبت به ثبت نام در سامانه سجام اقدام کنند تا هم بتوانند نسبت به خرید و فروش سهام شرکت‌ها استانی خود و همچنین اعمال رای در مجامع شرکت‌ها سرمایه‌گذاری استانی مربوطه خود اقدام کنند.

بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری

از طریق سامانه های معاملاتی شرکت کارگزاری ایساتیس پویا، براحتی و با اطمینان خاطر و بدون محدودیت در زمان و مکان در بازار بورس و سرمایه معاملات خود را انجام دهید.

سامانه معاملات اینترنتی (آفلاین)

سهامداران با دریافت کدمعاملاتی از کارگزاری‌ها به معاملات اینترنتی دسترسی پیدا می کنند و از طریق اینترنت به خرید و فروش اوراق بهادار می پردازند.

سامانه معاملات آنلاین (برخط)

برخط به معنای آنلاین است و معاملات برخط در حقیقت انجام خرید و فروش اوراق بهادار از طریق پلتفرم معاملاتی آنلاین می‌باشد.

سامانه معاملات همراه

با دانلود رایان همراه شرکت کارگزاری ایساتیس پویا، معاملات آنلاین را از طریق تلفن همراه خود بدون محدودیت در زمان و مکان، براحتی انجام دهید.

دامنه نوسان بورس چیست؟ دامنه نوسانات قیمت سهام چقدر است؟

دامنه نوسان قیمت سهام بورس، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت می‌تواند نوسان کند.

بازار بورس دارای مزایای متعددی است که امر سرمایه‌گذاری در آن را برای هر شخص جذاب‌تر می‌کند. مزیت‌هایی نظیر در دسترس بودن آن، نقدینگی آن نسبت به بازارهای دیگر، شفاف بودن و قانون‌مند بودن و … یکی از وظایف مهم نهادهای ناظر بازار سرمایه، نظارت و کنترل نوسان‌های زیاد در بازار است.

دامنه نوسان قیمت سهام چیست؟

در بازارهای مالی به‌خصوص بازار بورس به دلیل وجود برخی پیچیدگی‌ها و ریسک‌پذیر بودن آن، باید توسط نهاد نظارتی بازار سرمایه یکسری محدودیت‌هایی در نظر گرفته شود. یکی از این محدودیت‌ها در حوزه دامنه نوسان قیمت سهم است. که بر روی قیمت سهم تعریف شده است. دامنه نوسان در اکثر بورس‌های جهان تعریف شده که به‌ منظور کنترل نوسانات موجود وجود دارد.

در بازارهای بورس به‌منظور جلوگیری از تقابل عرضه و تقاضا، قوانین و مقرراتی وجود دارد. در همین راستا دامنه مجاز نوسان، توقف معاملاتی و دیگر روش‌ها ازاین‌دست قوانین به‌حساب می‌آیند. دامنه مجاز نوسان سهام به‌عنوان یکی از قوانین و اصول مهم در این بازار است که در جهت کنترل نوسان قیمت سهم و برای کاهش تلاطم بازار و جلوگیری از تصمیمات هیجانی سهام‌داران در نظر گرفته‌شده است.

هر سهم در هرروز کاری دارای یک‌میزان دامنه مجاز نوسان سقف و کف قیمتی است که می‌تواند داشته باشد. بدیهی است که قیمت سهم فقط در بازه تعریف‌شده می‌تواند نوسان داشته باشد . میتوانید از نقشه بازار بورس نمای کلی بازار را مشاهده نمایید.

طبق آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس تهران، دامنه نوسان قیمت، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت می‌تواند نوسان کند.

مزایای دامنه نوسان

• یکی از عوامل مهم به‌منظور جلوگیری در دست‌کاری قیمت‌ها در بازار بورس، دامنه نوسان بوده که اجازه تغییر قیمت در هر زمان به‌صورت دلخواه به سهامداران بزرگ را نمی‌دهد.
• کشف قیمت واقعی سهام نیز با استفاده از دامنه نوسان امکان‌پذیر است. درواقع زمانی که قیمت سهام به این حدود نزدیک شود، معاملات توسط نهاد نظارتی متوقف می‌شود. تا به سهامداران فرصتی داده شود که درباره قیمت سهم مدنظر و ارزش واقعی آن بررسی و تفکرات لازم را به عمل‌آورند که در آینده نزدیک، سهم دچار هیجانات قیمتی نشود.
• یکی از عوامل مهم درزمینهٔ کاهش تلاطم‌های موجود در بازار بورس، دامنه مجاز نوسان است. دامنه مجاز نوسان، تغییرات قیمتی سهام را محدود کرده و از این طریق از به وجود آمدن تغییرات ناگهانی جلوگیری می‌کند.

معایب دامنه نوسان

• معمولاً به دلیل توقف قیمت یک سهم در روز، امکان انتقال تلاطم اضافی به‌روزهای آتی وجود دارد. پس در نظر داشته باشید که با توجه به اینکه دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم می‌شود. همین امر باعث می‌شود که قیمت به محدوده‌های خاصی تمایل داشته باشد.
• تجربیات و تحقیقات به‌عمل‌آمده در این حوزه اثبات می‌کند که عامل دامنه نوسان سهم در بازار بورس، باعث تأخیر در کشف قیمت سهم می‌شود. زیرا باوجودآن، قیمت‌ها نمی‌توانند در همان روز نسبت به اطلاعات منتشرشده واکنش مناسب نشان دهند. به همین جهت ممکن است که قیمت روز سهم، قیمت واقعی آن نباشد.

دامنه نوسان بورس تهران

محدودیت اعمال‌شده بر قیمت سهام در بازار بورس و اوراق بهادار تهران، مثبت و منفی ۵ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل سهام مدنظر است. در نظر داشته باشید که برای حق تقدم سهام ۲ برابر دامنه نوسان عادی سهام است. لذا برای حق تقدم سهام شرکت‌های بورسی این دامنه در محدوده مثبت ۱۰ درصد تا منفی ۱۰ درصد است.

دامنه نوسان فرابورس

دامنه مجاز نوسان برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار فرابورس همانند بازار بورس است.

دامنه نوسان بازار پایه فرابورس

دامنه نوسان قیمت سهام در بازار پایه نسبت به دامنه نوسان تعریف‌شده در بازارهای بورس و فرابورس متفاوت است. به‌منظور اعمال شفافیت بیشتر در اطلاعات در سال ۱۳۹۸ تغییراتی در قوانین بازار پایه اتخاذ شد. که به دنبال آن، شرکت‌های درج‌شده در بازار پایه فرابورس بر اساس شرایط پذیرش، در سه تابلوی پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز قرار گرفتند.

• در روزهای معاملاتی هفته دامنه نوسان در تابلوی زرد ۳ درصد، تابلوی نارنجی ۲ درصد و تابلوی قرمز ۱ درصد است.

بررسی استثنائات دامنه مجاز نوسانات قیمت

فرآیند دامنه مجاز نوسان در بازار بورس به‌صورت روزانه وجود دارد. بر اساس مقررات تعریف‌شده در بازار سرمایه، در برخی از روزها به دلیل رویدادهای مهم برای شرکت، دامنه مجاز نوسان برداشته بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری میشود. در روزهای زیر سهم می‌تواند بدون نوسان قیمت در بازار معامله شود:

1.افشا و انتشار اطلاعات مفید با اهمیت بالا:

افشای اطلاعات با اهمیت یکی از دلایل توقف معاملات یک سهم است. اگر اطلاعات از نوع (الف) باشد، نماد در روز معاملاتی بعد، بدون محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی خواهد شد. اما اگر این اطلاعات از نوع (ب) یا کم اهمیت‌تر باشد، سهم در همان روز یا نهایت روز معاملاتی بعد با محدودیت دامنه نوسان، کشف قیمت و بازگشایی می‌شود.

2. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه و یا مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده :

برگزاری مجمع عمومی می تواند با اهداف مختلفی صورت گیرد. مجمع عمومی عادی سالیانه 2 تا 5 روز موجب بسته شدن یک نماد می‌شود. حال اگر هدف از برگزاری مجمع عمومی، تقسیم سود یا تصویب صورت های مالی باشد. آن وقت بازگشایی نماد بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری معاملاتی و کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان خواهد بود. اما اگر هدف از برگزاری مجمع عمومی هدفی به غیر از تصویب صورت های مالی یا تقسیم سود نقدی داشته باشد. بازگشایی و کشف قیمت با محدودیت دامنه نوسان خواهد بود.

3. نوسان بیش از 20 درصد یک سهم طی 5 روز معاملاتی متوالی:

اگر قیمت پایانی یک سهم طی 5 روز متوالی بیش از 20 درصد نوسان داشته باشد، نماد این سهم به مدت یک ساعت متوقف می‌شود. سپس معاملات با همان محدوده نوسان قبلی از سرگرفته می‌شود.

4. نوسان بیش از 50 درصد یک سهم طی 15 روز معاملاتی متوالی:

اگر قیمت پایانی یک سهم طی 15 روز معاملاتی متوالی بیش از 50 درصد تغییر مثبت یا منفی داشته باشد. معاملات آن سهم متوقف می شود. در این صورت شرکت باید طی برگزاری کنفرانس به ایهامات پاسخ داده و نتیجه را حداکثر تا 2 روز کاری بعد در اطلاعیه ای در کدال منتشر کند. در هنگام بازگشایی هم سهم در دامنه نوسان مجاز ( +5 تا -5) کشف قیمت خواهد شد. بعد از مشخص شدن قیمت روز سهم، معاملات نماد از سر گرفته می‌شود. در این حالت ممکن است یک سهم در یک روز بین -10 تا +10 نوسان داشته باشد.

5. افزایش سرمایه شرکت:

زمانی که یک شرکت قصد افزایش سرمایه دارد، بعد از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده باز هم نماد شرکت بین 2 تا 5 روز کاری متوقف میشود. هنگام بازگشایی قیمت سهم با توجه به میزان افزایش سرمایه کاهش پیدا کرده باز خواهد شد. بازگشایی و کشف قیمت نیز بدون محدودیت دامنه نوسان انجام خواهد شد.

در بسیاری از بورس‌های جهان، از دامنه نوسان به‌منظور جلوگیری از نوسان شدید و سقوط قیمت سهام استفاده می‌شود. زمانی که بازار بورس در شرایط بحرانی یا سقوط به سر می‌برد. اکثر سرمایه‌گذاران به‌خصوص سرمایه‌گذاران خرد، دچار تصمیمات هیجانی شده و تصمیمات عجولانه و غیرمنطقی می‌گیرند. درنتیجه این اعمال محدودیت دامنه نوسان قیمت سهام است که منجر به کنترل بهتر نوسان‌ها شده و باعث ثبات بیشتر بازار می‌گردد.

کشف قیمت در بورس چیست و چگونه انجام می شود؟

قیمت سرمایه گذاری در بورس و اوراق بهادار، با عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. این امر به تقاضاکننده و عرضه‌کننده اجازه می‌دهد تا با توجه به شرایط موجود، قادر به تغییر قیمت‌ها باشند. کشف قیمت فرآیندی است که طی آن قیمت سهم تعیین می‌شود؛ قیمتی که با قیمت واقعی سهم تفاوت دارد. به عبارت دیگر، قیمت بعد از تفاهم بین عرضه‌کننده و تقاضاکننده کشف می‌شود؛ در صورتی که قیمت واقعی، قیمتی است که بر اساس ارزش واقعی سهم یا کالا تعیین می‌شود. در این مقاله مفهوم کشف قیمت در بورس را بررسی می‌کنیم.

منظور از کشف قیمت در بورس چیست؟

در کشف‌ قیمت، عرضه‌کننده قیمت شفافی برای محصولات خود تعیین می‌کند و این کار را با در نظر گرفتن میزان عرضه و تقاضای کالا یا دارایی خود انجام می‌دهد. در بازار بورس برای رسیدن به شفافیت قیمتی از چنین شیوه‌ای بهره می‌برند.

کشف قیمت باید به موقع انجام شود. ممکن است قیمت در تمامی سهام حاضر در بازار، به سرعت تعیین شود.

این امر در شرایطی رخ می‌دهد که سرعت انتقال اطلاعات در شرکت‌های مختلف متفاوت باشد بنابراين به موقع بودن کشف قیمت، به بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری سرعت انتقال اطلاعات اشاره دارد.

اطلاعات ناقص یکی از مانع‌هایی است که فرآیند کشف و تعدیل قیمت در بورس را با تاخیر مواجه می‌کند. مسئله مهم این است تعامل عرضه و تقاضا باعث کشف قیمت‌ها می‌شود.

کشف قیمت فرآیندی است که طی آن خریداران و فروشندگان در مورد میزان معینی از کالا، به یک قیمت معاملاتی می‌رسند. چنین توافقی در یک مکان و زمان خاص صورت می‌گیرد.

قیمت‌ها از رابطه تعادلی بین نیروهای عرضه و تقاضا حاصل می‌‌‌‌شوند. نیروهای عرضه و تقاضا سطح قیمت بازار را مشخص می‌‌‌‌کنند. فرآیند کشف قیمت نیز تعادل بین قیمت‌های ارائه شده توسط عرضه‌کننده و تقاضاکننده است. بنابراین دو طرف معامله برای یک کالای خاص با یک مقدار مشخص و کیفیت معین، به قیمتی خاص می‌رسند.

انواع روش‌های کشف قیمت در بورس

از آن جا که قطعیتی در آینده وجود ندارد، خریداران و فروشندگان باید با انتظارات خود قیمت را کشف کنند. بنابراين قیمت در محدوده سطح قیمت بازار در نوسان خواهد بود.

کیفیت دارایی مورد معامله، مکان معامله، زمان معامله، تعداد خریداران و فروشندگان، در تعیین میزان این نوسان دخیل هستند. همچنين این فرآیند از عوامل دیگری از جمله میزان و نوع اطلاعاتی که بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری در دسترس عموم قرار دارد نیز تاثیر می‌گیرد. در نتیجه می‌توان فرآیند کشف قیمت را در دسته موضوعات بنیادی و فراتر از عرضه و تقاضا قرار داد.

کشف قیمت با حراج ناپيوسته

در زمان بازگشایی سهم در بازار بورس و از طریق حراج ناپیوسته، کشف قیمت اتفاق می‌افتد. در این شرایط سهم در وضعیتی قرار می‌گیرد که برای کشف قیمت آن، تقاضاکننده و عرضه‌کننده باید شروع به رقابت کنند.

رقابتی که در یک قیمت مشخص به پایان می‌رسد. این قیمت، همان قیمتی است که معامله خرید و فروش در آن قیمت انجام می‌شود.

برای حراج ناپیوسته، در یک بازه زمانی مشخص، هیچ معامله‌ای در سهم صورت نمی‌گیرد. بعد از این مدت زمان، در صورت تعادل بین قیمت پیشنهادی خریدار با قیمت فروشنده، اولین معامله انجام می‌شود. با انجام اولین معامله نیز کشف قیمت صورت می‌گیرد. در فرآیند کشف قیمت با حراج ناپیوسته، هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود اما امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش وجود دارد. به عنوان مثال ناظر اعلام می‌کند که در فاصله زمانی مشخصی، در نمادی خاص حراج ناپیوسته به منظور کشف قیمت انجام می‌شود. بنابراین در این محدوده زمانی، هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. اگر در این مدت‌ زمان قیمت خریدار با قیمت فروشنده برابر شود، معامله در ساعتی پس از این بازه زمانی، بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود.

اگر خریدار و فروشنده در هیچ قیمتی با هم به تفاهم نرسند، ناظر مجددا معاملات سهم را متوقف و کشف قیمت را در روز دیگری تکرار می‌کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله «انواع حراج و روش‌های مچینگ در بازار سرمایه ایران» را مطالعه کنید.

نحوه کشف قیمت در حراج ناپیوسته

معمولا بنا به دلایل زیر، نمادهای معاملاتی شرکت‌ها مشمول بازگشایی با حراج ناپیوسته می‌شوند:

۱. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه یا مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده:

در صورتی که هدف از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود باشد، بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان و اگر هدف به غیر از تصویب صورت‌های مالی یا تقسیم سود نقدی باشد، بازگشایی نماد با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان انجام می‌شود.

در مجمع فوق‌العاده نیز تغییر میزان سرمایه شرکت باعث بازگشایی نماد معاملاتی آن با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان، به منظور کشف قیمت هر سهم می‌شود.

۲. افشای اطلاعات با اهمیت:

اگر شرکت افشای اطلاعات با اهمیت در گروه الف داشته باشد، به منظور کشف قیمت، نماد معاملاتی آن با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. افشای اطلاعات گروه ب نماد معاملاتی را با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌کند.

۳. قانون نوسان ۵۰ درصد:

در صورتی که نماد معاملاتی توسط این قانون متوقف شود، حراج ناپیوسته حداکثر ۲ روز کاری پس از توقف، با محدودیت دامنه نوسان برای کشف قیمت بازگشایی می‌شود.

۴. گره معاملاتی:

به منظور کشف قیمت سهم در زمانی که نماد شرکتی مشمول گره معاملاتی شود، روز معاملاتی بعد با حراج ناپیوسته و محدودیت دامنه نوسان، نماد سهم بازگشایی خواهد شد. در خصوص رفع گره معاملاتی و نحوه گشایش سهام وارد شوید.

۵. مظنون بودن معاملات به استفاده از اطلاعات نهانی یا دستکاری قیمت:

بازگشایی نماد معاملاتی در این شرایط پس از بررسی‌های لازم، با حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان برای کشف‌قیمت نماد صورت خواهد گرفت.

در صورتی که در حراج ناپیوسته به دلیل برابر نبودن قیمت پیشنهادی خریدار با قیمت فروشنده معامله‌ای صورت نگیرد، به تشخیص سازمان بورس و پس از اطلاع رسانی توسط ناظر بازار، حراج ناپیوسته یک بار دیگر در همان جلسه بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه بعد تکرار می‌شود. چنان چه مجدد کشف قیمت صورت نگیرد، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، مرجع قیمت حراج پیوسته خواهد بود.

در کشف قیمت حق تقدم سهام پس از افزایش سرمایه یا در زمان عرضه حق تقدم‌های استفاده نشده، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار می‌شود. زمان عرضه حق تقدم‌های استفاده‌نشده مدت حراج ناپیوسته تا پایان جلسه معاملاتی ادامه خواهد داشت.

تفاوت کشف قیمت و قیمت واقعی

کشف قیمت مستلزم به تفاهم رسیدن خریدار و فروشنده است. برای مثال دارایی شما ۵۰۰ گرم طلا است. زمانی می‌رسد که بنا به دلایلی قصد فروش طلای خود را دارید. با این‌ که قیمت طلای جهانی تغییری نکرده است اما به دلیل عرضه زیاد طلا و کشف قیمت پایین‌تر از ارزش واقعی آن، طلافروشی چند درصد کمتر از قیمت جهانی طلا را از شما خریداری می‌کند. در بازار بورس و اوراق بهادار نیز دقیقا همین اتفاق رخ می‌دهد.

کشف قیمت فرآیندی کلی است که برای تعیین قیمت‌های تحویل آنی یک کالای خاص یا یک برگ از اوراق بهادار انجام می‌گیرد. قیمت‌ وابسته به شرایط و احوال بازار است. زیرا شرایط بازار ابتدا بر عرضه و تقاضا تاثیر و از این طريق بر قیمت‌ها اثر‌ می‌گذارد. نوسان قیمت معاملاتی در محدوده بالا و پایین سطح عمومی قیمت بازار انجام می‌شود.

در فرآیند کشف‌ قیمت درجه تمرکز بازار، محدود شدن عرضه به چند فرد، اطلاعات ناقص بازار و… از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار ‌‌‌هستند.

در کشف قیمت در بورس، خریداران و فروشندگان قیمت معاملاتی دارایی را با کمیت و کیفیت معین، در زمان و مکان تعیین شده کشف می‌‌‌‌کنند. تعیین قیمت از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا به‌ دست می‌‌‌‌آید؛ تعاملی که تعیین‌کننده سطح قیمت در بازار است.

کشف قیمت در عرضه‌های اولیه

عرضه اولیه سهام از دو طریق ثبت دفتری و عرضه عمومی به روش حراج صورت می‌گیرد. در عرضه اولیه از هر دو روش، تعیین قیمت عرضه در مرحله اصلی عرضه‌ عمومی اوراق ‌بهادار، در میزان موفقیت عملکرد عرضه اولیه تاثیر بسیاری دارد. میزان موفقیت در قیمت‌گذاری، با اندازه‌گیری بازده قابل ارزیابی است.

هدف از کشف‌ قیمت، تعیین قیمت عرضه با ماکزیمم کردن ارزش اوراق‌بهادار منتشر شده توسط شرکت است. ناشر و پذیره‌نویس با جمع‌آوری تقاضای بازار توسط جمع‌آوری درخواست‌ها از نهادهای مالی مختلف، به درک مناسبی در زمینه تقاضای بازار دست می‌یابند. پذیره‌نویس با این اطلاعات می‌تواند نمودار تقاضا را ترسیم کند.

در کشف قیمت از روش حراج نیز مشابه روش ثبت دفتری اقدام می‌شود. البته‌ در کشف قیمت از روش حراج منحنی تقاضا درخواست‌های تمامی سرمایه‌گذاران را شامل می‌شود.

کشف قیمت در بورس کالا

بورس‌های کالایی فعالیت خود را در ابتدا با معاملات فیزیکی و کشف قیمت آغاز کردند و پس از مدتی، به سمت تغییر و تبدیل به بورس و فرصت تأمین مالی به حرکت درآمدند. امروزه مهم‌ترین نقش بورس‌ کالا، تامین مالی برای شرکت‌های تولیدی و ایجاد فرصتی برای سرمایه‌گذاری مشتاقان سرمایه‌گذاری است. بنابراین بورس کالا فرصت سرمایه‌گذاری، ایجاد شفافیت در قيمت‌ها، مدیریت ریسک قیمت کالاها و محصولات و… را به وجود آورده است.

سخن آخر

کشف قیمت فرآیندی برای به تفاهم رسیدن خریداران و فروشندگان در خصوص میزان معینی از کالا است که در یک مکان و زمان خاص صورت می‌گیرد. بورس محل شفافیت قیمت‌ها بورس بدون محدودیت برای سرمایه گذاری است. محلی که خریداران و فروشندگان کالا یا دارایی خاص، قیمت محصول مورد نظر را بر اساس عرضه و تقاضا محاسبه و مشخص می‌کنند. بازارهای بورس یکی از بهترین گزینه‌ها برای رسیدن به شفافیت قیمتی در جهان هستند و کشف قیمت در بورس فرایندی شفاف و قانونمند است.