مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه

روشهای محاسبه ی بازده سرمایه

بازگشت سرمایه (ROI)

بازده‌ی سرمایه‌گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه یا به اختصار ROI نسبتی است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری را در قالب درصدی از هزینه‌ی اولیه محاسبه می‌کند. محاسبه ROI یکی از پرطرفدارترین نسبت‌ها در سرمایه‌گذاری است، مدیران از این نسبت برای مقایسه عملکرد در تجهیزات سرمایه‌ای استفاده می‌کنند و از طرف دیگر سرمایه‌گذاران با این نرخ تشخیص می‌دهند کدامیک از سهام خریداری شده بازگشت سرمایه بهتری برایشان داشته است.

ROI مقدار بازده سرمایه گذاری را نسبت به هزینه سرمایه گذاری اندازه‌گیری می‌کند. برای محاسبه ROI، سود (یا بازگشت) سرمایه گذاری با هزینه سرمایه گذاری تقسیم می‌شود. نتیجه به صورت درصد یا نسبت بیان می‌شود.

ROI measures the amount of return on an investment, relative to the investment’s cost. To calculate ROI, the benefit (or return) of an investment is divided by the cost of the investment. The result is expressed as a percentage or a ratio.

برایان با پذیرش یک ریسک زیاد، سال گذشته ۵۰۰ سهم، هر کدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان از سهام یک شرکت فلزی را خریداری کرد. امروز و پس از گذشت یک سال، ارزش هر سهم آن در بازار ۳۵۰۰ تومان است. برایان سهامش را می‌فروشد و از فرمول محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه برای محاسبه‌ی عملکرد سرمایه‌گذاری‌اش استفاده می‌کند.(۵۰۰*۳۵۰۰=۱۷۵۰,۰۰۰)

همان‌طور که می‌بینید، نرخ بازگشت سرمایه‌ی برایان ۲.۵ یا ۲۵۰ درصد است. این یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ تومانی که در شرکت فلزی سرمایه‌گذاری کرده، ۲۵۰۰ تومان سود به دست آورده است. این سرمایه‌گذاری فوق‌العاده خوبی بوده، چون سرمایه‌ی اولیه را ۲.۵ برابر کرده است.

نرخ بازگشت سرمایه یا ROI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

امروزه افراد بیشتری با مفهوم سرمایه گذاری آشنا هستند و همواره به دنبال یافتن بهترین گزینه سرمایه گذاری اند تا علاوه بر اینکه مانع کاهش ارزش ثروت خود شوند، بتوانند از سرمایه خود کسب سود کنند. با وجود گزینه های بسیار زیاد و متنوع سرمایه گذاری، سردرگمی افراد برای انتخاب بیشتر می‌شود، بنابراین وجود معیاری برای سنجش فرصت های سرمایه گذاری ضروری است. یک معیار ساده و بسیار کاربردی در سنجش گزینه ها و فرصت های مختلف سرمایه گذاری، مفهومی به نام نرخ بازگشت سرمایه (نرخ بازده سرمایه) یا ROI است.

به احتمال زیاد شما به هنگام سرمایه گذاری یا صرف هزینه برای یک پروژه خاص به این نکته توجه کرده اید که بازدهی سرمایه گذاری مورد نظر چقدر خواهد بود که عموما به صورت درصد نیز بیان می‌شود. در این مواقع شما در حال محاسبه نرخ بازگشت سرمایه یا همان ROI هستید. اولین و بدیهی‌ترین سوال این است که تعریف نرخ بازده سرمایه گذاری چیست؟ مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد که بدانید مفهوم نرخ بازده سرمایه گذاری (Return Of Investment) چیست؟ نحوه محاسبه ROI را بدانید و مزایا و معایب آن را بشناسید.

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (نرخ بازده سرمایه) یا ROI که مخفف عبارت (Return of Investment) است، بدین معنی است که اگر مبلغ مشخصی از پول را سرمایه گذاری کنیم چه مقدار عایدی برای سرمایه گذار خواهد داشت و به بیانی دیگر به ازای هر ریال هزینه ای که می‌کنید، چند ریال به شما بازمی‌گردد؟

در واقع نرخ بازگشت سرمایه نسبتی است که سود حاصل از سرمایه گذاری را در قالب درصدی از هزینه اولیه به شخص سرمایه گذار نشان می‌دهد. همانطور که گفته شد این نرخ از معیارها و شاخص های مهم برای ارزیابی میزان موفقیت و سودآوری یک فرصت سرمایه گذاری، پروژه سرمایه گذاری یا حتی کمپین های تبلیغاتی و بازاریابی استفاده می‌شود.

به عنوان مثال نرخ بازگشت سرمایه را می‌توان برای انتخاب بین سرمایه گذاری در بورس یا خرید یک واحد آپارتمان محاسبه کرد. نکته قابل توجه این است که در اینجا بین ماهیت سرمایه گذاری‌ها تفاوتی قائل نمی‌شوند. در واقع شخص سرمایه گذار می‌خواهد بداند میزان هزینه ای که داشته تا چه حد برایش سودآوری داشته است. این سرمایه گذاری می‌تواند در بورس یا مسکن و دیگر گزینه های سرمایه گذاری و پروژه ها باشد.

دوره بازگشت سرمایه چیست؟

دوره بازگشت سرمایه در واقع نگاهی از زوایه ای دیگر به نرخ بازگشت سرمایه است. دوره بازگشت سرمایه بدین معنی است که سرمایه اولیه طی چه مدت زمانی به ما برمی‌گردد. به عنوان مثال دوره بازگشت سرمایه یک پروژه 5 سال است. این مثال به ما می‌گوید 5 سال زمان لازم است تا مبلغ اولیه سرمایه گذاری به ما برگردد یعنی بازده سرمایه گذاری مورد نظر 20 درصد است و در انتهای سال پنجم تمام مبلغ سرمایه گذاری به ما برمی‌گردد.

نرخ بازگشت سرمایه چه کاربردی دارد؟

برای اینکه بدانید کاربرد نرخ بازده سرمایه گذاری چیست؟ خوب است به این مثال توجه کنید. فرض کنید فرد الف که دارنده کد معاملاتی است اقدام به خرید یک سهم یا صندوق سرمایه گذاری در بازار بورس می‌کند. فرد ب نیز با مبلغ سرمایه خود اقدام به خرید یک واحد آپارتمان می‌کند و قصد دارد آن را در آینده به فروش برساند. حال سوال این است که چطور می‌توان این دو گزینه را با یکدیگر مقایسه کرد در حالیکه سرمایه اولیه این دو متفاوت است؟ پاسخ این سوال به نرخ بازگشت سرمایه یا نرخ بازده سرمایه مربوط می‌شود. اگر شخص الف با فروش سهام یا صندوق سرمایه گذاری 50 درصد بازدهی کسب کند اما شخص ب تنها 30 درصد بازدهی داشته باشد، بنا به نرخ بازده سرمایه سرمایه گذاری اول بهتر است حتی اگر مبلغ بازدهی از لحاظ ریالی کمتر باشد. در واقع هر سرمایه گذاری بدون در نظر گرفتن بزرگی یا کوچکی هزینه اولیه سنجیده می‌شود.

به زبان ساده‌تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود به‌دست‌آمده به هزینه پرداختی چقدر بوده است؛ بنابراین هر چه بتوانیم در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده، خروجی بهتری بگیریم و از روش‌های مقرون‌به‌صرفه ولی با بازده بالاتر، استفاده کنیم، می‌توانیم بیشتر به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشیم. درواقع باید بررسی کنیم هزینه‌ها صرف چه چیزی شده است و آیا عملکرد ما خوب بوده یا خیر.

بنابراین به طور کلی سرمایه‌گذاران، نه‌تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ عملکرد سرمایه گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند.

نرخ بازده سرمایه گذاری (نرخ بازگشت سرمایه) در بورس

همانطور که گفته شد این نرخ را می‌توان برای محاسبه بازدهی انواع فرصت های سرمایه گذاری یا حتی پروژه های تبلیغاتی و بازاریابی استفاده کرد. یکی از بیشترین کاربردهای نرخ بازده سرمایه گذاری (نرخ بازگشت سرمایه) در بورس اوراق بهادار است و معامله گران از این نرخ برای ارزیابی سهام خریداری شده بسیار استفاده می‌کنند.

نحوه محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

حال که با مفهوم نرخ بازگشت سرمایه (ROI) آشنا شدید خوب است نحوه محاسبه آن را بدانید. فرمول محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری یا همان نرخ بازگشت سرمایه به حاصل تقسیم سود حاصل از سرمایه گذاری یا عایدی‌های حاصل از آن به میزان هزینه و سرمایه پرداخت شده اولیه است. نرخ بازگشت سرمایه همواره به صورت درصد محاسبه می‌شود و بنابراین می‌بایست آن را در 100 ضرب کرد.

فرمول نرخ بازده سرمایه گذاری به صورت زیر است.

توجه شود که به جای سود در صورت کسر امکان شناسایی زیان نیز وجود دارد. در این حالت سرمایه گذاری با زیان همراه بوده و این بازدهی به صورت منفی بیان می‌شود که حاکی از کاهش ارزش سرمایه گذاری و هدررفت منابع است.

نحوه محاسبه سود یا زیان خالص در صورت این کسر می‌تواند بسیار پیچیده باشد اگر عایدی یا هزینه های غیرمالی از جمله برندسازی و غیره را در نظر بگیریم اما در اینجا منظور هرگونه سود یا زیان مالی است که بتواند آن را به ریال بیان کرد. برای محاسبه این مقدار می‌بایست ارزش اولیه سرمایه گذاری را از ارزش فعلی آن کم کرد و در فرمول نرخ بازگشت سرمایه قرار داد. بنابراین این فرمول را می‌توان به صورت زیر نیز نوشت.

اگر ارزش فعلی سرمایه گذاری از ارزش اولیه آن بیشتر باشد سرمایه گذاری با سود همراه است و در غیراینصورت باید زیان شناسایی کرد.

مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه

فرض کنید یک فرد در بازار بورس تعداد 100 واحد صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر طلای کهربا را با قیمت 1000 تومان خریداری می‌کند و پس از سه ماه آن‌ها را با قیمت 1200 تومان به فروش می‌رساند. نرخ بازگشت سرمایه یا بازده سرمایه در این مثال 20 درصد خواهد بود. این ه این معنی که به ازای هر 100 تومانی که در این گزینه سرمایه گذاری می‌شود 20 تومان بازدهی کسب می‌شود.

حال فرض کنید این فرد در معامله دیگری 100 سهم 2000 تومانی شرکت الف را خریداری می‌کند و در پایان دوره نگهداری خود آن‌ها را با قیمت 2200 تومان به فروش میرساند. در این حالت اما بازده سرمایه گذاری 10 درصد است هرچند که قیمت سهم یا واحد صندوق سرمایه گذاری در هر دو مثال 200 تومان افزایش داشته است.

به طور کلی نرخ بازده سرمایه اول باید مثبت باشد و از میان گزینه های مختلف سرمایه گذاری نرخی که از بقیه بیشتر است گزینه ی بهتری محسوب می‌شود.

مزایا و معایب نرخ بازدهی سرمایه گذاری

مانند هر روش و معیار سنجشی نرخ بازدهی سرمایه گذاری یا ROI مزایا و معایبی دارد که باید از آن آگاه باشیم. در ادامه به مزایای roi اشاره خواهیم کرد و پاسخ خواهیم داد که معایب و مشکلات بازده سرمایه گذاری چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) و نحوه محاسبه آن

قطعا تا بحال درباره ایجاد یک کسب و کار فکر کرده اید، اساسا افراد بنا به سوددهی یک کسب و کار به آن توجه می کنند. در بازار ایران، ما هر روز ایده های بسیاری برای ایجاد کارهای مختلف را می شنویم. توجه به مکالمات روزمره مردم ما را به این مسئله آگاه تر می کند. به هر حال همه ما به دنبال شغلی با بازده خوب هستیم یا به تعبیری شغلی را می پسندیم که در آن نرخ بازگشت سرمایه به میزان مقبولی باشد.
اما چگونه می توان دریافت که نرخ بازگشت سرمایه کسب و کار ما چه میزان است؟ آیا راهی برای محاسبه سود کسب و کار یا سرمایه گذاری ما وجود دارد و یا اینکه آیا می توان قبل از آغاز کردن یک کسب و کار نرخ بالقوه ای را محاسبه کرد؟ با دستیار کسب و کار یارا همراه باشید تا نحوه محاسبه نرخ بازگشت سرمایه را به همراه مثال با هم مرور کنیم.

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) چیست؟

بازگشت سرمایه (ROI) معیار تقریبی سودآوری سرمایه گذاری است

مهم ترین بخش سرمایه گذاری ها، بحث سوددهی و بازگشت سرمایه است. هیچ کدام از ما دوست نداریم کسب و کاری داشته باشیم که در اولین مراحل آن ضرر کنیم. متضرر شدن در یک سرمایه گذاری می تواند حالت های گوناگونی داشته باشد ، شاید در یک بازه زمانی یا فعالیتی و. هیچ سودی نکرده باشیم و اما همچنان اصل سرمایه اولیه حفظ شده باشد ، خب در این حالت که به نظر بهترین حالت متضرر شدن است ما موقعیت های سوددهی دیگری را از دست داده ایم و این یک ضرر محسوب می شود ، گاهی نیز علاوه بر سود نکردن سرمایه اولیه را از دست می دهیم که این امر بسیار دشوار است و امیدوارم برای هیچ یک از ما مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه پیش نیاید. برای برآورد اینکه ما چه میزان سوددهی داشته ایم یا پیش بینی اینکه چه میزان بازگشت سرمایه خواهیم داشت عموما از روش علمی نرخ بازگشت سرمایه یا (ROI) استفاده می شود. ROI مخفف Return on Investment به معنی بازگشت سرمایه است. به بیان ساده (ROI) یک معیار مالی است که عموما برای محاسبه سود احتمالی سرمایه گذاری استفاده می شود. یعنی اگر مبلغی را در جایی سرمایه گذاری کنیم و بخواهیم میزان سودی که قرار است از آن عاید شود را بفهمیم، می توانیم از معیار نرخ بازگشت سرمایه (ROI) استفاده کنیم.
با استفاده از روش محاسباتی بازده سرمایه (ROI) همانطور که می توان سود دهی بالقوه از یک سرمایه گذاری را ارزیابی کرد، می توان بازده چندین سرمایه گذاری را نیز به دست آورد و پرسودترین آن ها را بعنوان یک سرمایه گذاری بهتر انتخاب کرد.
در نتیجه بحث های فوق ROI نسبت بین سرمایه گذاری و درآمد خالص است که عموما آن را به حالت درصد نشان می دهند.

چگونه ROI سرمایه گذاری خود را محاسبه کنیم؟

روشهای محاسبه ی بازده سرمایه

خب حالا زمان آن است تا با هم نحوۀ محاسبه نرخ بازگشت سرمایه خود در یک سرمایه گذاری را مرور کنیم، تا هر زمان قرار شد در یک تجارت از قبیل املاک، سهام، طلا یا هر چیز دیگر سرمایه گذاری کنیم، بتوانیم ROI سرمایه گذاری خود را به راحتی محاسبه کرده و مانند حرفه ای ترین ها در آن مسئله ورود کنیم.
لازم است قبل از محاسبه ROI، ابتدا با مفهومی به نام بازده خالص آشنا شویم. بازده خالص یا میزان سود خالص یا زیان، همان رقم حاصل از کسر کردن مقدار کل سرمایه اولیه از مقدار نهایی سرمایه می باشد0 (سرمایه اولیه –مقدار نهایی)=(بازده خالص)
(محاسبۀ نرخ بازگشت سرمایه در مجموع دو روش دارد که هر دوی این روش ها را در ادامه توضیح خواهیم داد.)
حال که با مفهوم بازده خالص آشنا شدید به دو روش محاسباتی ROI می پردازیم:

روش اول:

در این نوع محاسبه ی نرخ بازگشت سرمایه ، بازده خالص سرمایه گذاری بر کل هزینه های سرمایه گذاری تقسیم می شود و در نهایت از حاصل تقسیم درصد می گیریم، که این مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه روش از محاسبه ی نرخ بازده سرمایه (ROI) را می توان با فرمول زیر نمایش داد.
ROI=(گذاری سرمایه خالص بازده)/(گذاری سرمایه های هزینه کل )×100

روش دوم:

در این روش ارزش اولیه سرمایه را از ارزش نهایی سرمایه کم کرده ، حاصل را بر هزینه های سرمایه گذاری (که شامل همه هزینه های احتمالی است) تقسیم می کنیم و در نهایت با ضرب کردن رقم حاصل در عدد صد ، از آن درصد می گیریم.
ROI=(سرمایه نهایی ارزش-سرمایه اولیه ارزش)/(گذاری سرمایه های هزینه)×100
همانگونه که شاهد بودیم ، ROI یک روش ساده است و این امر به معنای استاندارد بودن و معیار جهانی سودآوری آن است.
در کنار سادگی و کارآمدی این روش ، باید بیفزاییم که در این روش نقطه ضعفی نیز وجود دارد و آن ناکارآمدی این روش برای محاسبه نرخ سوددهی بر اساس یک بازۀ زمانی است. به تعبیری این روش تنها اعداد را به ما تحویل می دهد آنهم بدون در نظر گیری عنصر زمان، به طور مثال در هر حالت رقم 200% در این فرمول بیش از 130% است، در حالی که 200% بازدهی در بازه زمانی دو ساله بوده، ولی 130% مربوط به یک دوره سه ماهه است.
در مجموع هر چه بازده خالص، رقم مثبتی را نشان دهد (بازده بیشتر از سرمایه اولیه) به معنی کسب سود بیشتر بوده و ارزش سرمایه گذاری را دارد، همچنین اگر عدد منفی باشد (بازده کمتر از سرمایه) به معنی متضرر شدن سرمایه گذار خواهد بود، زیرا هزینه ها بیش از بازده بوده است، بنابراین نباید در آن حیطه سرمایه گذاری کرد. سرانجام اینکه ، برای محاسبه ROI با بالاترین میزان دقت ، باید بازده کل و هزینه های کل در نظر گرفته شود.
در ادامه یک مثال را ذکر خواهیم کرد تا حالت عملی این نوع محاسبه را نیز درک کنیم.

تاجر ایرانی مبلغ ده میلیون را برای وارد کردن 100 پتو از یک کشور خارجی، سرمایه گذاری نموده است ، به هر پتو 5000 تومان (در مجموع 500.000 تومان ) هزینه گمرک تعلق گرفته است و 1000 تومان نیز هزینه حمل و نقل هر پتو (در مجموع 100.000 تومان ) تعیین گردیده است. هر پتو در مقصد قرار است تا به قیمت 200.000 تومان (در مجموع 20.000.000 تومان) به فروش برسد.
حال با فرمولی که در سطور قبل این مقاله بیان نمودیم به محاسبه این مسئله می پردازیم.
ابتدا باید بازده خالص را بدست آوریم :(سرمایه اولیه – مقدار سرمایه نهایی)=(بازده خالص)
20.000.000-10.000.000=10.000.000(بازده خالص)
چون در این مثال هزینه هایی برای گمرک و حمل و نقل در نظر گرفته ایم باید مجموع این دو را از بازده خالص کسر کنیم.
(100.000+500.000) - 10.000.000=9.400.000
حال عدد حاصل را بر هزینه ای مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه که برای سرمایه گذاری در نظر گرفته ایم،تقسیم کرده و از آن درصد می گیریم.
ROI=9.400.000/10.000.000×100=94%
در نهایت درصد نرخ بازده سرمایه 94 درصد است که نشان می دهد این سرمایه گذاری به میزان 94 درصد برای تاجر ایرانی سودآور بوده است.

بازگشت سرمایه یا بازده هزینه ها نسبتی بین درآمد خالص و سرمایه گذاری است

قطعا تا بحال درباره ایجاد یک کسب و کار فکر کرده اید، اساسا افراد بنا به سوددهی یک کسب و کار به آن توجه می کنند. در بازار ایران، ما هر روز ایده های بسیاری برای ایجاد کارهای مختلف را می شنویم

نرخ بازگشت سرمایه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

بازده‌ی سرمایه‌گذاری یا نرخ بازگشت سرمایه یا به اختصار ROI نسبتی است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری را در قالب درصدی از هزینه‌ی اولیه محاسبه می‌کند. به عبارت دیگر، در قالب درصدی از هزینه‌ی خرید، حساب می‌کند که این سرمایه‌گذاری چقدر سودآوری داشته است. نرخ بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که هر یک تومانی که در فلان پروژه سرمایه‌گذاری کردند، چقدر سود داشته است. سرمایه‌گذاران نه تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه‌گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ی عملکرد سرمایه‌گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند.

برای مثال، فلان سرمایه‌گذاری در بورس، می‌تواند با سرمایه‌گذاریِ دیگری در زمینه‌ی تجهیزات مقایسه شود. نوع سرمایه‌گذاری مهم نیست؛ زیرا محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه فقط به هزینه‌ها و سود مرتبط با این سرمایه‌گذاری توجه می‌کند.

محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه یکی از رایج‌ترین نسبت‌های مورد توجه در بحث سرمایه‌گذاری است، زیرا بسیار ساده و تطبیق‌پذیر است. مدیران می‌توانند از این نسبت برای مقایسه‌ی نرخ‌های عملکرد در خرید تجهیزات سرمایه‌ای (تجهیزاتی که گران هستند و برای خریدشان سرمایه‌ی زیادی لازم است) استفاده کنند، در حالی‌که سرمایه‌گذاران می‌توانند محاسبه کنند کدام‌یک از سهام‌ خریداری‌شده، عملکرد بهتری داشته‌اند.

فرمول نرخ بازگشت سرمایه

نرخ بازگشت سرمایه، با کم کردنِ هزینه از درآمد کل و تقسیم آن بر هزینه‌ی کل محاسبه می‌شود.

همان‌طور که می‌بینید، فرمول محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه بسیار ساده و در عین حال گسترده است. منظورم این است که درآمد و هزینه‌ها دقیقا مشخص نشده‌اند. هزینه‌ی کل و درآمد کل برای هر چیزی و در نظر هر کسی می‌توانند متفاوت باشند. برای مثال، شاید مدیری به جای درآمد و هزینه در این معادله، فروش خالص و هزینه‌ی کالاهای فروخته‌شده را جایگزین کند، در حالی‌که سرمایه‌گذار دید جهانی‌تری به این معادله دارد و از کل فروش و همه‌ی هزینه‌هایی استفاده می‌کند که در فرایند تولید یا فروشِ محصول پرداخت شده‌اند، از جمله هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی.

به این روش، محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه می‌تواند بسیار تطبیق‌پذیر باشد، اما بسته به اینکه کاربر چه چیزی را می‌خواهد ارزیابی کند یا نشان دهد، ممکن است گمراه‌کننده هم بشود. باید بدانید که هیچ معادله‌ی استانداردِ واحدی برای محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه وجود ندارد. در عوض، به این ایده‌ی اولیه توجه می‌کنیم مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه که سودها درصدی از درآمد هستند. برای درک درستِ این نسبت، باید بفهمید که چه درآمدها و هزینه‌هایی در این معادله استفاده می‌شوند.

مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه

حالا که فهمیدید معادله‌ی استانداردی برای محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه وجود ندارد، بیایید بدون ورود به بخش‌های هزینه و درآمد، نگاهی به فرمول اولیه بیندازیم. بیایید یک کارگزار فرضی بورس را در نظر بگیریم. بابک دلال سهام است و تخصصش سهام کم‌ارزش است، یعنی سهامی که در بازار غیررسمی سهام و با بهای بسیار کمی برای هر سهم معامله می‌شود و معمولا هم ریسک بالایی دارد.

او سال گذشته ۵۰۰ سهم، هر کدام به مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه ارزش ۱۰۰۰ تومان از سهام فلزات مایع را خریداری کرد که سرمایه‌گذاریِ مخاطره‌آمیزی بود. امروز و پس از گذشت یک سال، ارزش هر سهم آن در بازار ۳۵۰۰ تومان است. بابک سهامش را می‌فروشد و از فرمول محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه برای محاسبه‌ی عملکردش استفاده می‌کند.

همان‌طور که می‌بینید، نرخ بازگشت سرمایه‌ی بابک ۲٫۵ یا ۲۵۰ درصد است. این یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ تومانی که در شرکت فلزات مایع سرمایه‌گذاری کرده، ۲۵۰۰ تومان سود به دست آورده است. این سرمایه‌گذاری فوق‌العاده خوبی بوده، چون سرمایه‌ی اولیه را ۲٫۵ برابر کرده است.

حالا می‌توانیم انتخابِ خوب بابک در سرمایه‌گذاری روی فلزات مایع را با انتخاب دیگرش مبنی بر سرمایه‌گذاری در شرکت تجهیزات پزشکی مقایسه کنیم. در این سرمایه‌گذاری، بابک ۱۰۰ سهم، هر کدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان خرید و هر سهم را ۱۲۵۰ تومان فروخت.

در این خرید، نرخ بازگشت سرمایه‌ی بابک تنها ۲۵ درصد یا ۰٫۲۵ بود. البته این هم بازگشت سرمایه‌ی خوبی است، اما با سرمایه‌گذاری روی فلزات مایع، قابل مقایسه نیست.

تجزیه و تحلیل

به طور کلی هر نرخ بازگشت سرمایه‌ی مثبتی را می‌توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه‌ی سرمایه‌گذاری به علاوه‌ی مقداری سود، بازگشته است. نرخ بازگشت سرمایه‌ی منفی یعنی درآمد آن‌قدر نبوده که کل هزینه‌ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هر قدر بالاتر باشد، بهتر است.

اگر نگاه دوباره‌ای به مثال‌مان درباره‌ی سرمایه‌گذاری‌های بابک بیندازیم، می‌بینیم که سرمایه‌گذاری اول، ۲۵۰ درصد بازگشت سرمایه داشت، در حالی‌که سرمایه‌گذاری دوم تنها ۲۵ درصد بازگشت سرمایه به همراه داشت. اولی، ده برابر دومی عملکرد بهتری داشت، پس بهتر بود که بابک همه‌ی پولش را در همان سهام اولی سرمایه‌گذاری می‌کرد.

محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه فوق‌العاده متنوع است و می‌تواند برای سرمایه‌گذاری‌های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابیِ بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه‌گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارزیابی عملکرد سهام‌شان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می‌توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی هم‌چون خانه از آن بهره ببرند.

نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی‌گیرد. البته برای خرید و فروش ساده‌ی سهام این حقیقت آن‌قدرها اهمیت پیدا نمی‌کند، اما برای محاسبه‌ی دارایی ثابتی مثل ساختمان یا خانه که هر سال به ارزش آن افزوده می‌شود، بسیار مهم است. به همین خاطر است که وقتی دریافتی‌های این فرمول را نسبت به ارزش فعلی محاسبه می‌کنیم، معمولا مقدار آن تغییر می‌کند.

نرخ بازگشت سرمایه ( ROI ) چیست و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن

ROI ؛ به مخفف Return of Investment گفته میشه که نسبت بین سود خالص و هزینه‌ی خالص یک سرمایه‌گذاری رو نشون میده. به عبارت دیگه ROI ؛ درآمد خالص یک سرمایه‌گذاری رو، با هزینه‌های خالص مورد نیاز برای تأمین مالی اون سرمایه‌گذاری، مقایسه میکنه. معمولاً ROI به شکل درصدی از امتیاز نشون داده میشه.
در نتیجه؛ وقتی که نرخ بازگشت، نتیجه‌ای رو به شکل ۰.۱= ROI محاسبه میکنه، در تحلیل‌های مالی ۱۰٪= ROI گزارش میشه.

در کنار بقیه‌ی شاخص‌های ارزیابی سوددهی، مثلاً NPV ، IRR و payback period ، ROI یکی از متداول‌ترین روش‌ها برای ارزیابی پیامدهای اقتصادی سرمایه‌گذاری محسوب میشه. بدون شک مزیت اصلی این شاخص، سادگی اونه. از ROI میشه به راحتی، برای اندازه‌گیری سودآوری یک سرمایه‌گذاری استفاده کرد، چون بر اساس داده‌هاییه که به راحتی در دسترس توست و مقدار اون، برای درک و تفسیر، واضح و مشخصه. علاوه بر این چون ROI به صورت درصدی محاسبه میشه، مقایسه‌ی نتایج سرمایه‌گذاری‌های مختلف رو آسون میکنه. در نتیجه به لطف ROI ؛ تو میتونی سودمندترین گزینه رو برای انجام این‌کار انتخاب کنی.

قبل از اینکه توضیحات بیشتری در مورد ROI رو برای تو بگیم، لازمه بدونی که در امور مالی، ممکنه از چند اقدام مختلف، به عنوان نرخ بازگشت سرمایه استفاده بشه. مثلاً میتونی ROI رو، بازگشت سرمایه ثابت (ROIC) ، میانگین نرخ بازده، بازده حقوق صاحبان سهام ( Return on Equity ) یا سود هر سهم ( Earnings per Share ) در نظر بگیری. با این حال شناخته شده‌ترین و شاید متداول ترین کاربرد این معیار، برای به دست آوردن نرخ بازگشت سرمایه به شکل آسونیه، که مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه به اون نرخ بازگشت سرمایه ( ROI ) گفته میشه.

برای اینکه وقتی که از معیارهای ROI استفاده میکنی، سردرگم نشی، لازمه که نحوه‌ی محاسبه ROI رو بدونی. پس بهت پیشنهاد می‌کنیم همه‌ی مقاله رو مطالعه کنی.

فرمول ROI

سرمایه‌گذاران نمیتونن بازده‌ی سرمایه‌گذاری‌هاشون رو، بدون درک نحوه‌ی محاسبه ROI تخمین بزنن. به همین دلیل فرمول ROI نقش مهمی در تصمیمات سرمایه‌گذاری داره.
فرمول ROI مبتنی بر دو رکن اطلاعاتیه: سود حاصل از سرمایه‌گذاری و هزینه‌ی سرمایه‌گذاری. معادله‌ای وجود داره که با اون میشه ROI رو حساب کنی:

حواست باشه که معادله‌ی ‌‌ ROI ؛ ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری رو در نظر نمی‌گیره. این یکی از بزرگ‌ترین محدودیت‌های ROI به حساب میاد. در ادامه، راجع به مزایا و معایب ROI بیشتر صحبت می‌کنیم.

نمونه‌هایی از نحوه محاسبه ROI

ما چند مثال برای کمک به تو آوردیم. پس از مطالعه‌ی دقیق اونا، نباید در درک مفهوم اندازه‌گیری ROI مشکلی داشته باشی. تو میتونی بر اساس معیارهای ROI ، تصمیمات مالی هوشمندانه‌ای رو بگیری.

مثال ۱

تو به عنوان سرمایه‌گذاری در بازار املاک و مستغلات، ملکی رو در تهران با قیمت ۶ میلیارد تومن میخری. سه سال بعد، این ملک رو با قیمت ۹ میلیارد تومن میفروشی.
برای محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه، باید از فرمول ROI استفاده کنی :

۵۰٪ = ۰.۵ = (۶ میلیارد تومن) / ( ۶ میلیارد تومن – ۹ میلیارد تومن) = ROI
بنابراین بازده‌ی سرمایه‌گذاری تو برای املاک ۵۰٪ محاسبه میشه.

مثال ۲

تو به عنوان مدیر بازاریابی در یک شرکت بزرگ بین المللی، برنامه‌ی بازاریابی جدیدی رو با بودجه‌ی ۲۵۰ میلیون تومن رو، مد نظرت داری. نتیجه‌ی این برنامه، افزایش ۲۰۰ میلیون تومن سود سالانه، در دو سال آینده‌ست. در درجه‌ی اول به این نکته توجه داشته باش که سود کل تو از این سرمایه‌گذاری، سود سال اول به علاوه‌ی سود سال دوم توست.
بنابراین ۴۰۰ میلیون تومن = ۲۰۰ میلیون تومن + ۲۰۰ میلیون تومن = G

پس تو می‌تونی از فرمول ROI استفاده کنی:
۶۰٪ = ۰.۶ = (۲۵۰ میلیون تومن) / ( ۲۵۰ میلیون تومن – ۴۰۰ میلیون تومن) = ROI
ROI برنامه‌ی بازاریابی برابر با ۶۰٪ محاسبه میشه.

مثال ۳

تو یک سرمایه‌گذاری در بورس انجام دادی. در مرداد، ۱۵۰ سهام شرکت X رو خریدی. قیمت خرید، ۱۲,۶۷۰ تومن برای هر سهم بود. ارزش کل معامله در اون زمان ( ۱,۹۰۰,۵۰۰ تومن = ۱۲,۶۷۰ تومن x ۱۵۰) بود. اگه قیمت X نزولی بشه، چه اتفاقی میفته؟ بیا فرض کنیم که قیمت نهایی سهام ۹,۱۴۰ تومن بوده. در نتیجه ارزش سهام تو ۱,۳۷۱,۰۰۰ تومن= ۹,۱۴۰ تومن x ۱۵۰ است. در این مورد :
۲۷.۸۶٪- = ۰.۲۷۸۶- = (۱,۹۰۰,۵۰۰ تومن) / ( ۵۲۹,۵۰۰- تومن ) = ( ۱,۹۰۰,۵۰۰ تومن) / ( ۱,۹۰۰,۵۰۰ تومن – ۱,۳۷۱,۰۰۰ تومن)= ROI
در این مورد سرمایه‌گذاری تو سود‌دهی نداره.

ROI و تصمیمات مالی

نرخ بازگشت سرمایه، اقدامی مناسب برای برآورد مازاد سود خالص سرمایه‌گذاریه. ROI میتونه در تصمیم‌گیری‌های منطقی مالی، استفاده بشه. اولین کاربرد ROI ، اینه که میتونی عنوان روشی آسون، برای کمک به ارزیابی اولیه پروژه‌ی سرمایه‌گذاری استفاده کنی.
بطور کلی ملاک تصمیم‌گیری به این شکله:

در حالتی که LV مقداری محدود از پیش تعریف‌شده‌ای باشه.

در ساده‌ترین حالت (سرمایه‌گذار مبلغی رو برای سرمایه‌گذاری داره و فقط یک جایگزین برای سرمایه‌گذاری وجود داره) ملاک تصمیم‌گیری به این شکله :

سرمایه‌گذاری در دنیای واقعی ممکنه بر اساس مقادیر محدودی، برای تجزیه و تحلیل ROI در یک سطح خاصی تنظیم بشه که غیر از صفر باشه. مثلاً میتونی بازده‌ی سرمایه‌گذاری رو در شاخه‌ی صنعتت (ROIb)، مقداری محدود در نظر بگیری. معیار تصمیم‌گیری مطلق در اینجا به این شکله:

در یک برنامه‌ی حرفه‌ای؛ تحلیلگران و تصمیم‌گیرندگان مالی، معمولاً میانگین موزون هزینه‌ی سرمایه (WACC) رو، به عنوان عاملی محدود در نظر میگیرن. در این حالت ملاک تصمیم‌گیری به این شکله

ROE در مقابل ROI

از اونجا که نرخ بازگشت سرمایه (ROI) ، بعضی وقت‌ها با بازدۀ حقوق صاحبان سهام (ROE) اشتباه گرفته میشن، در اینجا به طور خلاصه، درباره‌ی شباهت‌ها و اختلافات بین اونا بحث می‌کنیم.
در اول باید بگیم که ROI و ROE ؛ جز روش‌های ساده‌ی ارزیابی مطلق سودآوری سرمایه‌گذاری محسوب میشن. از ویژگی بارز ROI و ROE اینه که شیوه‌هایی تک دوره‌این و در طول مدت سرمایه‌گذاری، ارزش یکسانی ندارن. علاوه بر این؛ نه ROI و نه ROE ، ارزش زمانی پول رو در نظر نمی‌گیرن. هر دو این شاخص‌ها، هیچ معیاری برای اندازه‌گیری از ریسک رو ندارن.
تفاوت اصلی بین ROI و ROE اینه که اولی، کل هزینه‌ی سرمایه‌گذاری رو در نظر می‌گیره، در حالی که فرمول دوم، فقط عامل سرمایه رو در نظر میگیره.

مزایا و معایب ROI

مزایای اصلی استفاده از ROI :

- به دست آوردن مقدار ROI ، نیاز به محاسبات پیچیده‌ای ندار و ساده و آسونه.

- نتیجه‌های محاسبات، به آسونی قابل تفسیر و مقایسه با بقیه‌ی سرمایه‌گذاری‌هاست.

- فراهم کردن داده‌های لازم برای انجام این محاسبات، آسونه. در حقیقت تو فقط به دو عدد نیاز داری تا ROI رو بدست بیاری: سرمایه‌گذاری و هزینه‌ی سرمایه‌گذاری .

از طرف دیگه، مهمترین محدودیت‌های ROI عبارتند از :

- فرمول ROI ، تغییرات حاصل شده در ارزش پول در گذشت زمان رو نظر نمی‌گیره (ما اعلام می‌کنیم که ROI ، عامل زمان رو نادیده می‌گیره). نتیجه اینکه که ارزش بالاتر ROI ، همیشه به این معنی نیست که گزینه‌های سرمایه‌گذاری مختلف، نسبت به هم برتری دارن.

بیا دو سرمایه‌گذاری جایگزین رو با همون ۲۰٪= ROI در نظر بگیریم. سرمایه‌گذاری A یک‌ساله و سرمایه‌گذاری B چهار ساله‌ست. تو می‌تونی سودت رو، از سرمایه‌گذاری A ، در یک سال به دست بیاری. برای به دست آوردن همین سود از سرمایه‌گذاری B ، به سه سال دیگه نیاز داری. با وجود همون مقادیر ROI ، سرمایه‌گذاری A ، از B مناسب‌تره.
نتیجه‌گیری: اگه می‌خوای دو گزینه‌ی سرمایه‌گذاری رو با ROI مقایسه کنی، باید مطمئن بشی که محاسبات ROI ؛ در یک بازه‌ی زمانی یکسان، با بقیه‌ی گزینه‌های سرمایه‌گذاری انجام میشه.
تعیین LV (مقدار محدود شده) مقداری ملموس نیست و پس ممکنه نتیجه‌ی تحلیل رو، مغرضانه نشون بده و باعث بشه تصمیمات نادرستی گرفته بشه.
نرخ بازگشت سرمایه ممکنه، مستعد سوء استفاده باشه. به این دلیل میتونی از روش‌های دیگه‌ای برای سنجش سود سرمایه‌گذاری و هزینه‌ی سرمایه‌گذاری استفاده کنی.
نتایج بدست آمده از محاسبات ROI ، تنها در صورتی قابل مقایسه و معتبره که سود و هزینه‌های در نظر گرفته شده‌ی مربوط به سرمایه‌گذاری، در اون درنظر گرفته شده باشه و دلایلی دیگه‌ای در اون وجود نداشته باشه.

معرفی محاسبه‌گرهایی بیشتر

نرخ بازگشت سرمایه؛ به دلیل سادگی و مفید بودن، مقیاسی محبوب برای همه‌ی افراد حساب میشه. الان که میدونی چطور ROI رو محاسبه کنی، وقتشه که برنامه‌هایی رو پیدا کنی تا بهت کمک کنه، تا بتونی گزینه‌های مناسبی رو برای سرمایه‌گذاری پولت پیدا کنی. ما مطمئنیم که معادله‌ی ROI ؛ تنها عاملی نیست که تو باید با اون تصمیم‌های مالی هوشمندانه‌ای رو بگیری.
اگه می‌خوای متوجه بشی که موقع سرمایه‌گذاری وقت و هزینه، برای ساختن یک ابزار نرم افزار، چه ROI را بدست میاری محاسبه‌گر بیلد ورسس بای ( Build vs Buy ) رو بررسی کنی .
اگه میخوای مقدار میانگین سود سالانه‌ات رو، از سرمایه ‎ گذاری که کردی تخمین بزنی، باید از محاسبه‌گر CAGR استفاده کنی .
اگه تجارتی داری، ممکنه به محاسبه‌گر حاشیه‌ی سود ( profit margin calculator ) هم نیاز داشته باشی که بهت امکان میده تا بتونی متغیرها رو در روند فروش محاسبه کنی .
اگه می‌خوای قیمت فروش یا هزینه‌ای که متحمل میشی رو به دست بیاری، باید از محاسبه‌گر مارک‌آپ ( markup ) استفاده کنی .
اگر نیاز داری، ارزیابی سودآوری مورد انتظار یک پروژه سرمایه‌گذاری برنامه ‎ ریزی رو به دست بیاری، محاسبه‌گر NPV رو امتحان کن .
اگه می‌خوای ارزش شرکت خاصی رو تخمین بزنی، از محاسبه‌گر جریانات نقدی تنزیل شده (DCF) استفاده کن.
اگه می‌خوای میزان بازده‌ی خرید ملکت رو مشخص کنی، باید از محاسبه‌گر کَپ‌رِیْت cap rate استفاده کنی.