کاربرد اندیکاتور به عنوان یک ابزار قدرتمند در تحلیل تکنیکال
کارآیی تحلیل تکنیکال به عنوان یک ابزار تحلیل کارآمد در معاملات بازار سرمایه اثبات شده است. علی رغم این که مخالفتها و شبهههایی درباره صحت تحلیلهای تکنیکال و عملکرد چارتیستها وجود دارد، اما این ابزار جایگاه مهمی در دنیای تحلیل بورس دارد. خطوط روند، حمایت و مقاومت، الگوهای نموداری، الگوهای کندلی، سطوح فیبوناچی و اندیکاتورها مهمترین ابزار تحلیل تکنیکال هستند که هر کدام کاربرد خود را دارند. از میان این ابزار، اندیکاتورها دارای ویژگی منحصر به فردی هستند و آن هم این است که بر اساس روابط متنوع ریاضی میتوان بینهایت اندیکاتور طراحی کرد، به همین دلیل اندیکاتورها در مقایسه با سایر ابزارهای تکنیکال دارای تنوع و حوزه کاربرد وسیعی هستند که همین امر باعث جذابیت آنها شده است. به همین دلیل مقاله حاضر را به آشنایی با کاربرد اندیکاتور اختصاص دادهایم، پس توصیه میکنیم که در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
تعریف اندیکاتور
اندیکاتورها ابزاری جانبی در تحلیل نمودارهای قیمت – زمان هستند. مهمترین نمودارهای قیمت – زمان، نمودار تغیرات قیمت سهام یا ارز در گذر زمان است. هر داده در این نمودارها به صورت یک کندل یا شمع نمایش داده میشود که تغییرات قیمت در یک بازه زمانی (این بازه زمانی در بورس ایران معمولا یک روز است) را نشان میدهد. با کنار هم قرار گرفتن تعداد زیادی از این کندلها، نمودار تغییرات قیمت سهام در یک زمان طولانیتر، مثل یک سال، به دست میآید.
اندیکاتورها با استفاده از فرمولهای ریاضی، دادههای قیمت – زمان را پردازش کرده و از نتایج آن برای تحلیل تحولات جاری بازار، نسبت عرضه و تقاضا و رفتار خریداران و فروشندگان استفاده میشود. روابط ریاضی مورد استفاده برای تهیه اندیکاتور متناسب با کاربرد آن است، اما به طور کلی تحلیلگران برای ساخت یک اندیکاتور موارد زیر را در نظر میگیرند:
- حجم معاملات در زمانهای مختلف
- اطلاعات کندلی (قیمتی آغاز، پایان، کف و سقف هر کندل)
- زمانهای کلیدی (زمانهایی که تغییر روند قیمت سهام در آنها رخ داده است یا همان کفها و سقفهای قیمتی)
کاربرد اندیکاتور چیست؟
همان طور که گفته شد، تحلیل تکنیکال مبتنی بر ابزارهای متنوعی است که اندیکاتور نیز یکی از آنها است که کاربرد مخصوص به خود را دارد. تصمیمگیری صرف بر اساس اندیکاتورها، یک رویکرد اشتباه است، به همین دلیل در تحلیل تکنیکال باید مجموعهای از ابزاراها را در کنار یکدیگر قرار داده و یک استراتژی تکنیکالی مشخص تهیه نمود که کاربرد اندیکاتور نیز در داخل آن تعریف شده باشد.
به طور کلی کاربرد اندیکاتور استفاده از قیمتهای گذشته بازار و تهیه خروجی قابل تحلیل بر اساس آن است. این خروجی که همان کاربرد اندیکاتور است شامل سه دسته هستند:
1- کاربرد اندیکاتور برای هشدار
یک کاربرد متداول اندیکاتور، اعلام هشدار در زمان تغییر روند است. از آنجا که نقاط تغییر روند همان کفها و سقفهای قیمتی و بسیار مهم هستند، پس یک کاربرد اندیکاتور این است که در این نقاط واکنش مناسب نشان بدهد تا چارتیست بتواند بر اساس رفتار اندیکاتور و سایر ابزارهای تحلیلی خود، تصمیم مناسب را بگیرد.
2- کاربرد اندیکاتور برای پیش بینی
احتمالا محبوبترین کاربرد اندیکاتور همین پیشبینی روند قیمت در آینده است. البته تاکنون تلاشهای زیادی برای تهیه یک اندیکاتور کارآمد که بتواند با پیشبینی صحیح روند قیمت، سیگنال خرید و فروش صادر کند انجام شده است، اما با این وجود هیچ تحلیلگر متخصصی از سیگنال خرید و فروشی که صرفا به کمک اندیکاتور صادر شده باشد، استفاده نمیکند.
3- کاربرد اندیکاتور برای تایید
در نهایت باید گفت که کاربرد اصلی اندیکاتور از نظر تحلیلگران حرفهای، تایید تحلیلهای دیگر است. این افراد از مجموعهای از ابزارها برای تحلیل روند قیمت سهام استفاده میکنند و در گامهای پایانی از ابزارهای تاییدی برای ارزیابی صحت تحلیل خود بهره میبرند که اندیکاتورها مهمترین آنها هستند. پس میتوان گفت که صحیحترین کاربرد اندیکاتور این است که شما بر اساس دادههای تکنیکال و بنیادی قیمت مناسب برای معامله را تعیین کردهاید و از اندیکاتور برای تایید تحلیل و افزایش دقت آن استفاده کنید.
دستهبندی اندیکاتورها
اندیکاتورها بر اساس منطق ریاضی و کاربردی که برای تهیه هر کدام مورد استفاده قرار گرفته، قابلیت دستهبندی دارند. بر همین اساس اندیکاتورها به 3 دسته تقسیم شدهاند که در ادامه به توضیح آنها پرداخته خواهد شد.
1- اندیکاتورهای روندی
کاربرد اندیکاتور روندی برای تعیین این نکته است که آیا بازار در روند خاصی قرار گرفته و یا فقط در حال نوسان اندیکاتور Ichi Moku چه کاربردی دارد؟ است. اندیکاتورهای روندی صرفا اطلاعاتی مانند وجود یا عدم وجود روند، جهت روند حاکم و قدرت آن را در اختیار تحلیلگر میگذارند و به هیچ عنوان توانایی تعیین نقاط خرید یا فروش را ندارند. مشهورترین و کاربردیترین اندیکاتورهای روندی عبارتند از:
- میانگینهای متحرک (Moving Average)
- مکدی (MACD)
- باندهای بولینگر (Bolinger Bands)
2- اندیکاتورهای اشباعی
کاربرد اندیکاتور اشباعی که به اسیلاتور (Oscillator) نیز معروف است، تعیین مناطقی است که فشار فروش یا فشار خرید در سهم تخلیه میشود، یعنی مناطقی که سهم به اشباع فروش و یا اشباع خرید رسیده است.
به طور کلی زمانی که یک سهم به منطقه اشباع خرید یا فروش میرسد، پتانسیل تغییر روند وجود دارد. اندیکاتورهای اشباعی توانایی آن را دارند که نقاط مربوط به تغییر روند را در مناطق اشباعی تعیین کنند، به همین دلیل کاربرد اصلی اندیکاتور اشباعی تایید نقاط ورود و خروج در مناطق اشباعی است.
اندیکاتورهای اشباعی محدودهای را میان منطقه اشباع فروش و منطقه اشباع خرید نشان میدهند که قیمت سهام در این محدوده نوسان میکند، به همین دلیل به این اندیکاتورها، نوساننما نیز گفته میشود. مشهورترین اندیکاتورهای اشباعی عبارتند از:
- اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا RSI (Relative Strenght Indicator)
- اندیکاتور استاکستیک (Stochastic)
- اندیکاتور شاخص کانال کالا یا CCI (Comodity Channel Indicator)
3- اندیکاتورهای حجمی
همان طور که از نام آنها مشخص است، معیار محاسبه این اندیکاتورها حجم معاملات سهم است. اهمیت حجم معاملات در تحلیل تکنیکال بسیار زیاد است، به طوری که زمانی که تغییر یک روند با حجم بالایی همراه باشد، معمولا روند جدید قدرت تثبیت شده و قدرت بالایی خواهد داشت. معمولا در آغاز یک روند حجم معاملات زیاد و در پایان آن حجم معاملات ضعیف میشود، اندیکاتورهای حجمی بهترین ابزار برای سنجش قدرت روند بر اساس مقدار حجم معاملات هستند. مهمترین اندیکاتورهای حجمی عبازتند از:
- اندیکاتور حجم (Volume)
- اندیکاتور شاخص جریان مالی یا MFI (Money Flow Index)
تعدادی از اندیکاتورهای متداول در دنیا
نکات مهم برای استفاده از اندیکاتورها
قبلا گفتیم که برای استفاده از اندیکاتور، باید نکات احتیاطی را در نظر گرفت. چرا که کارآیی اندیکاتورها محدود بوده و تنها در شرایط استفاده صحیح است که میتوانند مفید واقع بشوند. در ادامه نکات مهمی که برای استفاده از اندیکاتورها باید مورد توجه قرار بگیرند را بررسی میکنیم.
1- اندیکاتور نمیتواند پیشبینی کند
به طور کلی اندیکاتورها گذشتهنگر هستند نه آیندهنگر، به همین دلیل است که اندیکاتور قابلیت تحلیل آینده سهم را ندارد. به همین دلیل است که شما باید بر مبنای استراتژی معاملاتی خود و سایر روشهای تکنیکال و بنیادی، تحلیل خود را تکمیل نموده و از اندیکاتور به عنوان ابزار کمکی برای افزایش دقت تحلیل خود استفاده کنید.
2- استفاده همزمان از اندیکاتورهای مختلف ممکن است با خطا همراه باشد
باید به این نکته توجه داشت که در صورتی که چند اندیکاتور مختلف یک سیگنال را درباره سهم بدهند، الزاما به معنای قوی بودن سیگنال نیست. برای مثال اگر شما از 10 اندیکاتور روندی یک سیگنال را بگیرید، نمیتوانید بداشت کنید که قدرت این سیگنال بسیار بالاست. به این دلیل که اندیکاتورهایی که در یک دسته قرار دارند، معمولا روش محاسبه مشابهی داشته و قاعدتا نتیجه مشابهی در پی خواهند داشت.
همچنین استفاده از اندیکاتورهای دو گروه مختلف هم میتواند با خطا همراه باشد، چرا که دو اندیکاتور از دو گروه مختلف، در حقیقت دو پارامتر مجزا از یکدیگر را محاسبه میکنند و الزاما ارتباطی به یکدیگر ندارند.
از هر تعداد اندیکاتوری که در تحلیل خود استفاده میکنید، باید به این نکته توجه داشته باشید که اندیکاتور در چه گروهی قرار داشته و برای چه کاربردی باید مورد استفاده قرار میگیرد.
3- تعیین بازه زمانی
اندیکاتورها در بازه هایزمانی مختلف قابل تنظیم هستند و نتایج آنها باید متناسب با بازه زمانی انتخاب شده، تحلیل شود. به طور کلی هر چه بازه زمانی کوتاهتری برای اندیکاتور در نظر گرفته شود، حساسیت به تغییر قیمت بیشتر بوده و اندیکاتور واکنش سریعتری نشان می دهد. معمولا خطای اندیکاتورها در بازه زمانی کوتاه بیشتر است، چرا که در این حالت به طور مداوم سیگنال جدید صادر میکنند که خطای بالایی دارد.
با رصد اندیکاتورها در بازه های زمانی بلند طولانیتر، تاخیر آن نسبت به تغییرات قیمت کمتر شده و معاملهگران میتوانند از نتایج اندیکاتورها اطمینان بالاتری داشته باشند.
سخن پایانی
اندیکاتورها یک ابزار متداول و کارآمد در حوزه تحلیل تکنیکال به شمار میآیند که کارایی آنها در میان تحلیلگران بازار بورس در اقصی نقاط دنیا اثبات شده است. مهمترین نکته برای استفاده از آنها این است که پتانسیل اندیکاتور به درستی تشخیص داده شود و تحلیلگر بداند که کاربرد اندیکاتور چیست و قرار است چه نیازی را برطرف کند.
ایچیموکو چیست؟ کاربرد +آموزش اندیکاتور ایچیموکو
ایچیموکو چیست؟ این سؤالی است که بسیاری از تازهکاران دنیای سرمایهای به دنبال پاسخ سادهای برای آن میگردند. درواقع ظاهر نهچندان ساده ایچیموکو و وجود تعداد قابلتوجهی خط و خطوط باعث شده است که حتی بسیاری حوصله یادگیری آن را نداشته باشند؛ اما واقعیت کمی متفاوتتر از چیزی است که فکرش را میکنید.
ایچیموکو چیست؟ اگر این را بخواهید از مبدع این اندیکاتور بپرسید احتمالاً سی سال طول میکشد که بخواهد آن را برای شما توضیح دهد! اما جدا از شوخی بهتر است به این سؤال پاسخ دهیم که واقعاً آموزش اندیکاتور ایچیموکو چیست؟
وقتی از گوگل بپرسید که ایچیموکو چیست؟ پاسخهای نزدیک به هم و تقریباً گیجکنندهای به شما میدهند. همه ما میدانیم که ایچیموکو بر اساس فرمولی مشخص ساختهوپرداخته شده است و اگر یک جستوجوی ساده از آموزش اندیکاتور ایچیموکو داشته باشید بهسادگی میتوانید قانون و قاعدههای مختلف و سیگنالهایی که این اندیکاتور به شما میدهند را پیدا کنید؛ اما اینها هیچکدام نمیتواند پاسخ کاملی برای سؤال ایچیموکو چیست باشد.
مشکل اصلی که معامله گران و بهخصوص تازهکاران با ایچیموکو دارند این است که آن را اصولاً سخت و پیچیده یاد گرفتهاند و همیشه باید یک سری فرمول را برای آن استفاده کنند؛ اما دنیای سرمایهگذاری گاهی اوقات نیاز به تحلیلها و واکنشهای سریعی دارند. ازاینرو بهجای حفظ کردن باید ایچیموکو را فهمید تا بتوان بهدرستی از آن استفاده کرد. حال پس بیایید بدانیم که دقیقاً ایچیموکو چیست!
آموزش اندیکاتور ایچیموکو
ایچیموکو چیست؟ چند میانگین ساده!
ایچیموکو چیست؟ مهمترین و پایهایترین مفهومی که در دنیای ایچیموکو وجود دارد، میانگین است. درواقع تمام چیزی که ایچیموکو بر اساس آن طراحیشده میانگین قیمتهای کندل هاست، البته با یک تفاوت کوچک نسبت به بقیه انواع میانگینها و آن اینکه عملاً ایچیموکو بر اساس میانگین بیشترین و کمترین قیمت در دورههای مختلف زمانی ساختهوپرداخته شده است.
بنابراین اولین پاسخی که بهصورت منطقی میتوان به سؤال ایچیموکو چیست داد این است عملاً این اندیکاتور ساختهشده از ۵ نوع میانگین قیمتی در دورههای مختلف است.
پس ما در ایچیموکو ۵ خط داریم که این ۵ خط برگرفتهشده از ۵ نوع میانگین قیمتی است که در دورههای مختلف گرفتهشده است. علت تکرار این جمله این دست که شما هم با ما این جمله را در ذهن تکرار کنید تا کمی مسئله سخت و پیچیده ایچیموکو و سؤال ایچیموکو سادهتر شود.
خب پس ما برای اینکه بدانیم ایچیموکو چیست و دقیقاً با چه چیزی سروکار داریم باید مفهوم میانگین را کمی برای خودمان حلاجی کنیم. در کلام سادهتر تا ما با نقش میانگین در بازار سرمایه آشنا نشویم عملاً هیچ فهمی نسبت به سؤال ایچیموکو چیست نخواهیم داشت.
ایچیموکو چیست و مفهوم میانگین در بازار سرمایه
میانگین به چهکار میآید؟ چرا بهطورکلی در زندگی از میانگین استفاده میکنیم. چرا در دورههای تحصیلی مختلف میانگین مطرح بود و نه نمره تکتک دروس؟ پاسخ این سؤالها میتواند علت استفاده از میانگین در بازارهای سرمایهای را مشخص کند. درواقع میانگین یک نوع روند را برای ما میسازد.
بهطور مثال اگر میانگین دروس شما ۱۲ باشد، وجود یک یا دو درس با نمره ۲۰ چندان بهعنوان معیار قرار نمیگیرد؛ زیرا مشخص است که روند کاری و تحصیلی شما به چه گونه بوده است. ممکن است دراینبین به هر دلیل در مواقعی طور دیگر رفتار کرده باشید اما برآیند اصلی شما مهم است. در بازار سرمایه نیز بهجز نوسان گیرها که عاشق نمرههای ۲۰ شما هستند، هیچ معاملهگری روی این دو نمره شما حساب ویژهای باز نمیکند.
نکته مفهومی مهمی که میتواند تأثیر بالایی در پاسخ سؤال ایچیموکو چیست داشته باشد این است که تکتک قیمتها و کندل های قیمتی دوست دارند خودشان را به سمت میانگین ببرند. اهمیت داستان میانگین برای معامله گران دقیقاً همینجاست.
آنها میدانند که میانگین یک نوع جاذبه و آهنربای نامرئی دارد که قیمتها را به سمت خودش میکشد، پس میتوان از آن برای تشخیص روند و حرکت قیمتها در بازار سرمایه استفاده کرد. ازاینرو انواع میانگینها در بازار سرمایه طراحی و ایجادشده است. انواع میانگینهای متحرک و … باعث شده است بهنوعی بتوانیم از میانگینگیری برای پیشبینی روند قیمتی نیز استفاده کنیم.
حال برای اینکه بدانیم ایچیموکو چیست به این سؤال پاسخ دهید، میانگین بین دو درس واقعیتر میتواند وضعیت شمارا مشخص کند یا میانگین میان ده درس؟ مسلماً هر چه میانگینگیری از دورههای بیشتر اتفاق بیافتد احتمال مشخص شدن روند کم خطا تر خواهد بود. البته به این نکته دقت کنید که هیچگاه برای ۵ سال ابتدایی یا ۱۲ سال تحصیلی یک کارنامه واحد داده نشده است. چون به کار نمیآید!
آموزش اندیکاتور ایچیموکو – پاسخی که باید بدهیم.
بنابراین تا اینجای داستان متوجه شدیم که میانگین چیست. بهطورکلی میانگینگیری در بازار سرمایه خود بهتنهایی یک ابزار مهم و پیش رو محسوب میشود که بسیاری کاربرد دارد.
در ابتدای داستان سؤال ایچیموکو چیست نیز چندین بار تکرار کردیم که ایچیموکو متشکل از خطوطی است که حاصل میانگینگیری در دورههای مختلف است.
وقتی خود میانگینگیری یک اندیکاتور پیش رو و پیشبینی کننده در بازار محسوب میشود پس در پاسخ سؤال ایچیموکو چیست نیز میتوانیم اینگونه بیان کنیم که این اندیکاتور یک ابزار پیش رو در بازار است که میتواند روند قیمتی سهم و برخی موارد دیگر مانند نقاط حمایتی و مقاومتی را برای ما مشخص کند.
حال بیایید کمی بهتر و با رنگ و بوی آکادمیک تر بدانیم که ایچیموکو چیست. برای این کار این پنجخط را در سادهترین زبان ممکن بشناسیم.
خط اول که همان به رنگ آبی در شکل مشخص است، حاصل میانگینگیری ۹ دوره است. خط دوم به رنگ قرمز، حاصل میانگینگیری از ۲۶ دوره است. خطوط سوم و چهارم که در تصویر نیز مشخص است یک فضای ابری بین خود تشکیل دادهاند و به آن ایچیموکو گفته میشود. این ابر بیشترین کاربرد در دنیای اندیکاتور Ichi Moku چه کاربردی دارد؟ سرمایه را دارد و بسیاری بر اساس اولین چیزی که از پرسش ایچیموکو چیست به خاطر میآورند همین ابر است.
خط ۳ برابر با میانگین میان خط آبی (خط اول) و خط قرمز (خط دو) است که به ۲۶ دوره بعد سمت راست منتقلشده است؛ یعنی این خط برای ۲۶ دوره بعد از آخرین کندل میتواند پیشبینی کند. خط ۴ نیز میانگین ۵۲ دوره است که به ۲۶ دوره بعد منتقلشده است.
خط شماره ۵ نیز، یک خط پس رو محسوب میشود؛ زیرا این خط میانگین ۲۶ دوره را نشان میدهد که به ۲۶ دوره قبل منتقلشده است. در میان تازهکاران و معامله گران نهچندان حرفهای این خط کاربردی محسوب نمیشود و طرفدار چندانی ندارد.
ایچیموکو چیست؟ اعداد بیانگر چه هستند؟
در بالا با ۵ خط ایچیموکو آشنا شدیم؛ اما سؤال اینجاست که این خطوط چرا بر اساس میانگین دورههای ۹، ۲۶ و ۵۲ است؟ خب دوست دارید چند باشد؟ شما میتوانید آنها را عوض کنید.
درواقع درزمانی که مبدع ایچیموکو در حال طراحی این اندیکاتور بود بازارها یک روز تعطیل بودند؛ بنابراین یک دوره ۱۰ روزه از ۹ روز کاری برخوردار بود. بر همین استدلال یک ماه برابر ۲۶ دوره و دو ماه برابر ۵۲ دوره بود.
امروز در میان اقتصاددانها و بزرگان سرمایهای برای اینکه این اعداد را تغییر بدهند یا نه بحثوجدل بسیار است. برخی معتقد هستند که اینها دقیقترین اعداد برای ایچیموکو محسوب میشوند و برخی دیگر معتقد هستند بهتر است ایچیموکو را بر اساس ساعات بازار امروز (مثلاً بازار ۲۴ ساعته فارکس) قرارداد.
در این صورت این دورهها به ترتیب برابر با ۱۰، ۳۰ و ۶۰ خواهد بود. حتی برخیها نیز بر اساس اینکه میانگینگیری در دورههای بزرگتر بهتر عمل میکند، این اعداد را به ۲۰، ۶۰ و ۱۲۰ تغییر دادهاند؛ اما تجربه فعلاً ثابت کرده است که بهتر است از همان اعداد سنتی ۹، ۲۶ و ۵۲ استفاده کنیم.
ایچیموکو چیست؟ چهاربعدی برای اندیکاتور Ichi Moku چه کاربردی دارد؟ ما دارد؟
اما بخش مهمی از سؤال ایچیموکو چیست این است که بتوانیم بدانیم کاربرد اصلی این اندیکاتور در چیست؟ درواقع ما تمام این مراحل را برای پاسخ به سؤال ایچیموکو چیست دادهایم که بدانیم دقیقاً این اندیکاتور چهاربعدی برای ما خواهد داشت.
همهچیزی که تاکنون در مورد سؤال ایچیموکو چیست و کاربردهای آن شنیده و خواندهاید را کنار بگذارید. کاربرد ایچیموکو بسیار ساده است.
اولین چیزی که شما باید در مورد سؤال ایچیموکو چیست بدانید این است که نسبت موقعیت نمودار قیمت به خطوط ایچیموکو و بهخصوص ابر ایچیموکو بسیار مهم است. اگر نمودار در ابر ایچیموکو باشد، عملاً تصمیمگیری نمیتوان در مورد سهم داشت، اگر قیمت بالای ابر ایچیموکو باشد، خطوط ابر یک نوع ناحیه حمایت قوی برای سهم ایجاد میکنند و اگر قیمت پایین ابر ایچیموکو باشد عملاً این ابر نقش مقاومتی مهمی را ایفا میکند و سهم با یک روند بسیار مشکل مواجه خواهد شد.
علت این موضوع را بالاتر بهصورت تلویحی در پاسخ سؤال ایچیموکو چیست دادهایم. درواقع قیمت دوست دارد به سمت خط میانگین خود برگردد، ازاینرو چندان راغب به عبور از آن نیست و این حرکت سهم را با مشکل مواجه میکند.
در ادامه مقاله پیش بینی قیمت لایت کوین ۲۰۲۵ را بخوانید
اما بخش دیگری از پاسخ ایچیموکو چیست و چهکاربردهایی دارد، در موقعیت خطوط ۱ و ۲ نسبت به هم و همچنین در موقعیت خطوط ۳ و ۴ نسبت به یکدیگر نهفته شده است. یادتان باشد، میانگین دوره کوتاهتر پیش رویی بالاتری دارد و میانگین بزرگ را سمت خود میکشد.
ازاینرو وقتی خط ۱ بعد از تقاطع با خط ۲ بالاتر از آن قرار میگیرد یعنی دوست دارد قیمت را بالا ببرد، پس یک صعود خواهیم داشت؛ اما در بخش دیگر سؤال ایچیموکو چیست نیز میتوان همین موضوع را در مورد خطوط ۳ و ۴ داشت. درواقع اگر خط ۳ که میانگین دوره کوتاهتری نسبت به خط ۴ است در بالا قرار گیرد یعنی میخواهد نمودار سهم را بالاتر ببرد، اینجاست که قیمت صعودی میشود. این داستان بهصورت معکوس برای روند نزولی نیز صدق میکند.
آموزش کاربردی اندیکاتور ایچیموکو توسط مجموعه آی آر بروکرز
یکی از بهترین اندیکاتورهایی که در بازارهای مالی به کمک سرمایهگذاران آمده تا از ضررهای مالی جلوگیری کند، اندیکاتور ایچیموکو است که تیم مجموعه آی آر بروکرز قصد دارد در این رپورتاژ خبری، در خصوص آن توضیحاتی را ارائه کند.
سلب مسئولیت: تحریریهی زومیت در تهیه این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد.
اندیکاتور ایچیموکو
اندیکاتور ایچیموکو که در دهه 60 میلادی و توسط یک خبرنگار اقتصادی ژاپنی توسعه داده شد، امروزه یکی از مهمترین اندیکاتورها برای دریافت سیگنالهای معاملاتی بوده و به دلیل تحلیل عمق بازار، بخش مهمی از استراتژی معاملاتی پرایس اکشن و تحلیل تکنیکال است. خبرنگار ژاپنی که روزانه اخبار مهم بورس ژاپن را پوشش میداد، رفته رفته به این فکر کرد که چه الگوی در پشت نوسانات قیمت و تغییر روند قیمتی وجود دارد. در ابتدا، وی الگویی را برای خرید و فروش برنج (کالای اصلی و مهم بورس ژاپن) توسعه داد و به مرور زمان، همین الگو را برای سایر داراییهای ارائه شده در بورس، تعمیم داد.
ایچموکو چیست؟
اگر خطوط ترسیم شده توسط ایچیموکو را مشاهده کرده باشید، احتمالاً در نگاه اول گیج و سردرگم شده باشید، اما یادگیری چهار جز اصلی تشکیلدهندهی ایچیموکو، فهم این اندیکاتور را برای شما ساده کرده و کمک میکند تا بهسادگی از قابلیتهای آن استفاده کنید. ایچیموکو از چهار خط با نامها تنکان سن، کیجون سن، سنکو اسپن A و سنکو اسپن B تشکیل شده است. اگرچه آموزش کامل اندیکاتور ایچیموکو در این لینک ارائه شده، اما خلاصهای از آن را در اینجا نیز مطرح خواهیم کرد.
تنکان سن: میانگین بیشترین قیمت و کمترین قیمت در 9 دورهی زمانی قبلی است. فرمول محاسبه تنکان سن بسیار ساده بوده و تنها کافی است که بالاترین قیمت در 9 دورهی قبلی را با کمترین قیمت 9 دورهی قبلی جمع کرده و سپس تقسیم بر 2 کنید. عموما خط تنکان سن در پلتفرم معاملاتی به رنگ زرد نمایش داده میشود.
کیجون سن: میانگین بیشترین قیمت و کمترین قیمت در 26 دورهی زمانی قبلی است. فرمول محاسبه کیجون سن نیز همانند تنکان سن بسیار ساده بوده و فقط کافی است که بیشترین قیمت 26 دورهی قبلی را با کمترین قیمت در 26 دورهی قبلی جمع کرده و سپس بر 2 تقسیم کنید. عموما خط کیجون سن در پلتفرم معاملاتی به رنگ نارنجی نمایش داده میشود.
نمایی از نمایش دو خط روی نمودار قیمتی در تصویر زیر نمایش داده شده است:
سنکو اسپن A: این خط از میانگین دو خط اندیکاتور Ichi Moku چه کاربردی دارد؟ تنکان و کیجون بدست آمده که وظیفهی آن، پیشبینی 26 دورهی آتی از قیمت دارایی است. فرمول محاسباتی آن نیز بسیار ساده بوده و کافی است که عدد تنکان سن و کیجون سن را ترکیب کرده و بر 2 تقسیم کنید.
سنکو اسپن B: این خط، بیانگر میانگین بالاترین قیمت و کمترین قیمت در 52 دورهی گذشته است. فرمول محاسبهی آن نیز همانند کیجون سن و تکان سن بوده، تنها تفاوت در بازهی زمانی است که بالاترین نقطه و پایینترین نقطه در آن لحاظ میشود. از این خط نیز برای پیشبینی قیمت در 26 دورهی بعدی استفاده میشود.
توضیح دوره: در ترسیم چهار خط فوق، بارها از لفظ دورهی زمانی استفاده شد. منظور از این لفظ، همان تایم فریم انتخابی است. ازآنجاکه اندیکاتور ایچیموکو در تایمفریمها بالا دقت عملکرد بیشتری دارد، عموما از آن در تایمفریمهای حداقل روزانه استفاده شده و به همین جهت در این مقاله، از لفظ دورهی زمانی برای محاسبه خطوط استفاده نمودیم.
ابرکومو
در کنار اندیکاتور ایچیموکو، مفهومی با نام ابرکومو وجود دارد. ابرکومو در حقیقت فضایی بین خطوط سنکو اسپنها بوده که اطلاعاتی را دراختیار تحلیلگر قرار خواهد داد. هرچقدر ابر ضخیم باشد (فاصله خطوط بیشتر باشد)، به معنای وجود نوسانات بیشتر است. در نقطهی مقابل، اگر ابر دچار شکست شده و به بالا یا پایین حرکت کند، به معنای وجود پتانسیل کسب درآمد از معامله خواهد بود. در تصویر زیر، تصویر ابرکومو را مشاهده میکنید. همانطورکه نشان داده شده است، نقطهی شکست در این ابر، همراه با روند صعودی قیمت پس از آن بوده که بیانگر پتانسیل خوب برای ورود به بازار است.
اندیکاتور ایچیموکو در حقیقت شامل یک بخش پنجمی به نام دهانه چیکو یا همان چیکو اسپن نیز هست. معنای لغوی Chikou Span معادل دره کم عمق بوده و فرمول محاسبهی آن، تفاضی بیشترین قیمت آخرین کندل بسته شده با قیمت در 26 دورهی قبلی است. از دهانه چیکو برای نشان دادن روند غالب در حکت فعلی استفاده میشود. اگر چیکو اسپن کمتر از روند قیمتی قرار بگیرد، این بدان معنا است که فروشندگان بازار را در دست داشته و اگر عکس این حالت رخ دهد، به این معنا است که خریداران بازار را به دست گرفتهاند.
حال که اجزا و کاربرد ایچیموکو را فراگرفتهاید، نوبت به این سؤال میرسد که چگونه میتوان با ایچیموکو معامله کرد؟ در ادامه، راهنمای سریع و آسان معامله با ایچیموکو به نقل از وبسایت آی آر بروکر irbrokers.com را بیان خواهیم کرد.
راهنمای گام به گام ایچیموکو
- به نقطه تقاطع کیجون/تنکان مراجعه کنید. نقطه برخورد (Crossover) بالقوه در هر دو خط به روشی مشابه تقاطع میانگین متحرک عمل میکند. این اتفاق تکنیکال برای تغییرات نوسان در تغییرات قیمتی مناسب است.
- روند نزولی/ صعودی را با چیکو تأیید کنید. احتمال معامله زمانی که روند بازار در یک خط با نقطه تقاطع است، افزایش مییابد، همانطورکه این روش به شیوهای مشابه نوسانگر مومنتوم عمل میکند. اسیلاتورها اندیکاتورهای تکنیکالی هستند که تغییرات قیمت را با باندهای بالا و پایین دنبال میکنند.
- تغییرات قیمت باید در ابرکومو، شکست ایجاد کند. روند نزولی یا صعودی مورد انتظار باید یک شکست واضح در “ابرکومو” مقاومت یا حمایت ایجاد کند. این استراتژی، احتمال معامله به نفع معاملهگر را افزایش میدهد.
- مدیریت Sound money (پولی که درمعرض افزایش یا کاهش ناگهانی ارزش نیست مانند طلا) را هنگام قرار دادن ورودیها دنبال کنید. معاملهگر قادر خواهد بود نرخ ریسک/پاداش را متعادل کند و با رعایت سختگیرانه قوانین مدیریت پول، موقعیت را کنترل کند.
کاربرد ایچیموکو
ایچیموکو هم در تحلیلهای پرایس اکشن و تکنیکال کاربرد داشته و هم به دلیل استفاده از بازهی زمانی گذشته، در تحلیل فاندامنتال کاربرد دارد. این اندیکاتور به نوعی یک اندیکاتور مومنتوم و روند بوده که هدف اصلی استفاده از آن، جلوگیری از معامله در سمت اشتباه بازار است. در بعضی موارد ممکن است روند بازار در یک جهت مشخص قرار گرفته باشد (مثلاً صعودی یا نزولی باشد)، اما مومنتوم کافی برای ادامهی روند وجود نداشته باشد. در این زمان، اندیکاتور ایچیموکو به سرمایهگذار اطلاع خواهد داد که بازار توان ادامهی حرکت در روند فعلی را نداشته و ممکن است بهزودی نقطهی شکست رخ دهد.
معایب ایچیموکو
ایچموکو یک اندیکاتور عقب گرا بوده که این بدان معنا است که برای صادر کردن سیگنال، به زمانهای گذشتهی بازار نگاه میکند. بنابراین، ممکن است در بسیاری از موارد نتواند در زمان مناسب، سیگنال را به سرمایهگذار بدهد. به همین جهت، اگر سرمایهگذار قصد معاملات طولانی مدت داشته باشد، این ابزار بسیار کاربردی خواهد بود. اما در استراتژیهای معاملاتی کوتاه مدت، ایچیموکو عموما عملکرد مناسبی نداشته و نمیتوان به سیگنالهای آن اعتماد کرد.
علاوه بر آن باید توجه داشت که به هیچ عنوان نباید از یک اندیکاتور یا اکسپرت برای انجام معاملات استفاده کرد. تنها زمانی میتوان از سرمایهگذاری مطمئن بود که یک استراتژی معاملاتی داشته و براساس آن، از اندیکاتورهای مناسب استفاده شده و همچنین اخبار اقتصادی و سیاسی را نیز دنبال نمود تا بتوان چشمانداز بهتری از تغییرات قیمت به دست آورد. برای دیدن لیست بهترین و کاربردیترین اندیکاتورها میتوانید به این صفحه مراجعه کنید.
بُعد سوم اندیکاتور ایچیموکو: بُعد آتی بازار
اندیکاتور ایچیموکو یکی از ابزارهای کاربردی تحلیل تکنیکال بوده که در نرم افزار متاتریدر قابل دسترس همگان می باشد. ایچیموکو کینکو هیو از دسته اندیکاتورهای شناسایی روند بازار Market Trend محسوب می شود و می تواند در یک نگاه کوتاه به چارت در کمترین زمان ممکن تصویر خوبی از روند و قدرت روند را در اختیار معامله گر قرار دهد.
2- ما در پایگاه خبری بازار مشترک، تنها به آموزش فارکس برای فارسی زبانان در سراسر جهان می پردازیم و هیچ گونه فعالیتی دیگری در این بازار مالی نداریم. (اسامی کارگزاری های اعلام شده در مطالب آموزشی صرفا جهت بررسی و استفاده از دموهای آموزشی آن ها است)
3- بازار فارکس، بازار خطرناکی است و اگر اشتباه کنید ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. پس حتما با آموزش درست و آگاهی پای به این بازار بگذارید.
بیشتر بخوانید:
بخش سوم نمودار ابری ایچیموکو خود از دو اندیکاتور تشکیل شده است:
الف) اندیکاتور سنکو اسپن ای Senkou Span A
ب) اندیکاتور سنکو اسپن بی Senkou Span B این دو اندیکاتور در کنار یکدیگر تشکیل ابر میدهند. در واقع فاصله میان این دو خط، همان “ابر ایچیموکو” (Ichimoku Cloud) است، برای درک بهتر شکل شماره (۱) را ببینید. در این بخش بایستی توجه کرد که در کل ما دو نوع ابر داریم:
- ابر فعلی کومو، که با کندل های قیمتی فعلی بازار انطباق دارد.
- ابر آتی کومو، که در سمت راست کندل های قیمتی قرار گرفته است.
شکل (۱) شکل ابرهای کومو و خطوط سنکو اسپن A و سنکو اسپن B
سنکو اسپن A
معمولا خط Senkou Span A خط را با رنگ تیره نشان میدهیم، اما استانداردی برای آن وجود ندارد و هر رنگی میتوان انتخاب کرد (برای تنظیمات رنگ این مبحث را ببینید) . فرمول محاسبه این خط خیلی ساده است. تنها کافی است میانگین دو خط تنکن سن و کیجون سن را بهاندازه ۲۶ کندل به سمت راست (آینده) انتقال دهید.
معمولاً بخش آتی نمودارهای ابری بسیاری از معاملهگران تازهکار را گیج میکند، چون که در واقع ما با دو نوع ابر سر و کار داریم (ابر فعلی و ابر آتی). به همین دلیل معاملهگر همیشه با دو خط سنکو اسپن A سر و کار دارد، یکی به نام سنکو اسپن A فعلی و دیگری آتی. سنکو اسپن A فعلی (زیر/بالای قیمتهای فعلی) در واقع میانگین دو خط تنکن و کیجون ۲۶ کندل قبل است. به همین دلیل زمانی که شما قیمت فعلی را با این خط مقایسه میکنید، در واقع در حال مقایسه قیمت فعلی با مقادیر ۲۶ کندل قبل کیجون و تنکن هستید. خط سنکو اسپن A آتی هم میانگین خط تنکن سن و کیجون سن فعلی است.
سنکو اسپن B
برای محاسبه Senkou Span B، میانگین بالاترین قیمت و پایینترین قیمت در ۵۲ کندل گذشته را به دست می آوریم و بعد بهاندازه ۲۶ کندل به سمت راست انتقال میدهیم. از آنجایی که این اندیکاتور با ۵۲ کندل سر و کار دارد، بلند ترین بازه زمانی در ایچیموکو را داراست و به همین دلیل اهمیت زیادی دارد.
نکات مهم در رابطه با ابر ایچیموکو
شاید در نگاه اول کار با ابر کومو پیچیده و سخت به نظر برسد، اما بعد از مدتی کار با نمودار ها متوجه خواهید شد که کار با ابر کومو خیلی هم سخت و پیچیده نیست. در ابر کومو هر چند رنگ ابر می تواند وضعیت سنکو A و سنکو B نسبت به یکدیگر را نشان دهد، اما هیچ گاه از رنگ ابر برای تحلیل بازار استفاده نکنید. نکته دیگری که بایستی حتما به آن توجه داشت، روند دار بودن بازار است. زمانی که بازار بدون روند یا خنثی است، اندیکاتور ایچیموکو کارایی ندارد و ابر کومو و سایر اجزای نمودار ابری معنایی نخواهند داشت.
آموزش کاربردی اندیکاتور ایچیموکو توسط مجموعه آی آر بروکرز
یکی از بهترین اندیکاتورهایی که در بازارهای مالی به کمک سرمایهگذاران آمده تا از ضررهای مالی جلوگیری کند، اندیکاتور ایچیموکو است که تیم مجموعه آی آر بروکرز قصد دارد در این رپورتاژ خبری، در خصوص آن توضیحاتی را ارائه کند.
سلب مسئولیت: تحریریهی زومیت در تهیه این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد.
اندیکاتور ایچیموکو
اندیکاتور ایچیموکو که در دهه 60 میلادی و توسط یک خبرنگار اقتصادی ژاپنی توسعه داده شد، امروزه یکی از مهمترین اندیکاتورها برای دریافت سیگنالهای معاملاتی بوده و به دلیل تحلیل عمق بازار، بخش مهمی از استراتژی معاملاتی پرایس اکشن و تحلیل تکنیکال است. خبرنگار ژاپنی که روزانه اخبار مهم بورس ژاپن را پوشش میداد، رفته رفته به این فکر کرد که چه الگوی در پشت نوسانات قیمت و تغییر روند قیمتی وجود دارد. در ابتدا، وی الگویی را برای خرید و فروش برنج (کالای اصلی و مهم بورس ژاپن) توسعه داد و به مرور زمان، همین الگو را برای سایر داراییهای ارائه شده در بورس، تعمیم داد.
ایچموکو چیست؟
اگر خطوط ترسیم شده توسط ایچیموکو را مشاهده کرده باشید، احتمالاً در نگاه اول گیج و سردرگم شده باشید، اما یادگیری چهار جز اصلی تشکیلدهندهی ایچیموکو، فهم این اندیکاتور را برای شما ساده کرده و کمک میکند تا بهسادگی از قابلیتهای آن استفاده کنید. ایچیموکو از چهار خط با نامها تنکان سن، کیجون سن، سنکو اسپن A و سنکو اسپن B تشکیل شده است. اگرچه آموزش کامل اندیکاتور ایچیموکو در این لینک ارائه شده، اما خلاصهای از آن را در اینجا نیز مطرح خواهیم کرد.
تنکان سن: میانگین بیشترین قیمت و کمترین قیمت در 9 دورهی زمانی قبلی است. فرمول محاسبه تنکان سن بسیار ساده بوده و تنها کافی است که بالاترین قیمت در 9 دورهی قبلی را با کمترین قیمت 9 دورهی قبلی جمع کرده و سپس تقسیم بر 2 کنید. عموما خط تنکان سن در پلتفرم معاملاتی به رنگ زرد نمایش داده میشود.
کیجون سن: میانگین بیشترین قیمت و کمترین قیمت در 26 دورهی زمانی قبلی است. فرمول محاسبه کیجون سن نیز همانند تنکان سن بسیار ساده بوده و فقط کافی است که بیشترین قیمت 26 دورهی قبلی را با کمترین قیمت در 26 دورهی قبلی جمع کرده و سپس بر 2 تقسیم کنید. عموما خط کیجون سن در پلتفرم معاملاتی به رنگ نارنجی نمایش داده میشود.
نمایی از نمایش دو خط روی نمودار قیمتی در تصویر زیر نمایش داده شده است:
سنکو اسپن A: این خط از میانگین دو خط تنکان و کیجون بدست آمده که وظیفهی آن، پیشبینی 26 دورهی آتی از قیمت دارایی است. فرمول محاسباتی آن نیز بسیار ساده بوده و کافی است که عدد تنکان سن و کیجون سن را ترکیب کرده و بر 2 تقسیم کنید.
سنکو اسپن B: این خط، بیانگر میانگین بالاترین قیمت و کمترین قیمت در 52 دورهی گذشته است. فرمول محاسبهی آن نیز همانند کیجون سن و تکان سن بوده، تنها تفاوت در بازهی زمانی است که بالاترین نقطه و پایینترین نقطه در آن لحاظ میشود. از این خط نیز برای پیشبینی قیمت در 26 دورهی بعدی استفاده میشود.
توضیح دوره: در ترسیم چهار خط فوق، بارها از لفظ دورهی زمانی استفاده شد. منظور از این لفظ، همان تایم فریم انتخابی است. ازآنجاکه اندیکاتور ایچیموکو در تایمفریمها بالا دقت عملکرد بیشتری دارد، عموما از آن در تایمفریمهای حداقل روزانه استفاده شده و به همین جهت در این مقاله، از لفظ دورهی زمانی برای محاسبه خطوط استفاده نمودیم.
ابرکومو
در کنار اندیکاتور ایچیموکو، مفهومی با نام ابرکومو وجود دارد. ابرکومو در حقیقت فضایی بین خطوط سنکو اسپنها بوده که اطلاعاتی را دراختیار تحلیلگر قرار خواهد داد. هرچقدر ابر ضخیم باشد (فاصله خطوط بیشتر باشد)، به معنای وجود نوسانات بیشتر است. در نقطهی مقابل، اگر ابر دچار شکست شده و به بالا یا پایین حرکت کند، به معنای وجود پتانسیل کسب درآمد از معامله خواهد بود. در تصویر زیر، تصویر ابرکومو را مشاهده میکنید. همانطورکه نشان داده شده است، نقطهی شکست در این ابر، همراه با روند صعودی قیمت پس از آن بوده که بیانگر پتانسیل خوب برای ورود به بازار است.
اندیکاتور ایچیموکو در حقیقت شامل یک بخش پنجمی به نام دهانه چیکو یا همان چیکو اسپن نیز هست. معنای لغوی Chikou Span معادل دره کم عمق بوده و فرمول محاسبهی آن، تفاضی بیشترین قیمت آخرین کندل بسته شده با قیمت در 26 دورهی قبلی است. از دهانه چیکو برای نشان دادن روند غالب در حکت فعلی استفاده میشود. اگر چیکو اسپن کمتر از روند قیمتی قرار بگیرد، این بدان معنا است که فروشندگان بازار را در دست داشته و اگر عکس این حالت رخ دهد، به این معنا است که خریداران بازار را به دست گرفتهاند.
حال که اجزا و کاربرد ایچیموکو را فراگرفتهاید، نوبت به این سؤال میرسد که چگونه میتوان با ایچیموکو معامله کرد؟ در ادامه، راهنمای سریع و آسان معامله با ایچیموکو به نقل از وبسایت آی آر بروکر irbrokers.com را بیان خواهیم کرد.
راهنمای گام به گام ایچیموکو
- به نقطه تقاطع کیجون/تنکان مراجعه کنید. نقطه برخورد (Crossover) بالقوه در هر دو خط به روشی مشابه تقاطع میانگین متحرک عمل میکند. این اتفاق تکنیکال برای تغییرات نوسان در تغییرات قیمتی مناسب است.
- روند نزولی/ صعودی را با چیکو تأیید کنید. احتمال معامله زمانی که روند بازار در یک خط با نقطه تقاطع است، افزایش مییابد، همانطورکه این روش به شیوهای مشابه نوسانگر مومنتوم عمل میکند. اسیلاتورها اندیکاتورهای تکنیکالی هستند که تغییرات قیمت را با باندهای بالا و پایین دنبال میکنند.
- تغییرات قیمت باید در ابرکومو، شکست ایجاد کند. روند نزولی یا صعودی مورد انتظار باید یک شکست واضح در “ابرکومو” مقاومت یا حمایت ایجاد کند. این استراتژی، احتمال معامله به نفع معاملهگر را افزایش میدهد.
- مدیریت Sound money (پولی که درمعرض افزایش یا کاهش ناگهانی ارزش نیست مانند طلا) را هنگام قرار دادن ورودیها دنبال کنید. معاملهگر قادر خواهد بود نرخ ریسک/پاداش را متعادل کند و با رعایت سختگیرانه قوانین مدیریت پول، موقعیت را کنترل کند.
کاربرد ایچیموکو
ایچیموکو هم در تحلیلهای پرایس اکشن و تکنیکال کاربرد داشته و هم به دلیل استفاده از بازهی زمانی گذشته، در تحلیل فاندامنتال کاربرد دارد. این اندیکاتور به نوعی یک اندیکاتور مومنتوم و روند بوده که هدف اصلی استفاده از آن، جلوگیری از معامله در سمت اشتباه بازار است. در بعضی موارد ممکن است روند بازار در یک جهت مشخص قرار گرفته باشد (مثلاً صعودی یا نزولی باشد)، اما مومنتوم کافی برای ادامهی روند وجود نداشته باشد. در این زمان، اندیکاتور ایچیموکو به سرمایهگذار اطلاع خواهد داد که بازار توان ادامهی حرکت در روند فعلی را نداشته و ممکن است بهزودی نقطهی شکست رخ دهد.
معایب ایچیموکو
ایچموکو یک اندیکاتور عقب گرا بوده که این بدان معنا است که برای صادر کردن سیگنال، به زمانهای گذشتهی بازار نگاه میکند. بنابراین، ممکن است در بسیاری از موارد نتواند در زمان مناسب، سیگنال را به سرمایهگذار بدهد. به همین جهت، اگر سرمایهگذار قصد معاملات طولانی مدت داشته باشد، این ابزار بسیار کاربردی خواهد بود. اما در استراتژیهای معاملاتی کوتاه مدت، ایچیموکو عموما عملکرد مناسبی نداشته و نمیتوان به سیگنالهای آن اعتماد کرد.
علاوه بر آن باید توجه داشت که به هیچ عنوان نباید از یک اندیکاتور یا اکسپرت برای انجام معاملات استفاده کرد. تنها زمانی میتوان از سرمایهگذاری مطمئن بود که یک استراتژی معاملاتی داشته و براساس آن، از اندیکاتورهای مناسب استفاده شده و همچنین اخبار اقتصادی و سیاسی را نیز دنبال نمود تا بتوان چشمانداز بهتری از تغییرات قیمت به دست آورد. برای دیدن لیست بهترین و کاربردیترین اندیکاتورها میتوانید به این صفحه مراجعه کنید.
دیدگاه شما